نگاهی به آخرین وضعیت آبی کهگیلویه و بویراحمد/ «تشنه» روی «گنج آب»
«آرش مصلح» مدیرعامل آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد در گفتوگو با خبرنگار تابناک در استان کهگیلویه و بویر احمد اظهارکرد: سالانه بیش از یازده میلیارد مترمکعب بارش در استان رخ میدهد، اما این نعمت بزرگ تنها در چند ماه محدود سال ثبت میشود و بخش عمده آن بهدلیل تبخیر بالا و عبور سریع روانآبها از دسترس خارج میشود؛ موضوعی که اهمیت سدسازی را برای نجات منابع آب و توسعه استان دوچندان کرده است.
این بخشی از گفتگوی آرش مصلح، مدیر عامل آب منطقهای، استان با خبرنگار تابناک در کهگیلویه و بویراحمد، است که واقعیت منابع و ظرفیتهای آبی و لزوم بهره برداری اصولی از این منابع را روشن میکند.
چرا سدسازی؟
آرش مصلح با اشاره به شرایط بارشی استان گفت: الگوی بارشها در چهار تا پنج ماه سال رخ میدهد، در حالی که ۷۵ درصد مصرف آب متعلق به دوره بدون بارش است و همین عدم توازن، اصلیترین دلیل نیاز به سدسازی در استان محسوب میشود.
وی افزود: اگر بارشها مانند استانهای شمالی در دوازده ماه سال توزیع میشد شاید نیازی به احداث سدها نبود، اما در شرایط فعلی «مهار آب» نهتنها یک انتخاب بلکه یک ضرورت است.
وی ادامه داد که سالانه حدود هشت و نیم میلیارد مترمکعب روانآب در استان جریان دارد که بخشی از آن از خارج استان وارد شده و بخش عمده آن در داخل تولید میشود. این حجم عظیم آب، اما بدون مهار از مرزهای استان عبور کرده و به دیگر نقاط کشور میرسد.
مصلح تأکید کرد که تاکنون مجموعهای از پروژهها برای مهار این منابع تعریف شده و سه سد به بهرهبرداری رسیده، سه سد در حال اجراست و حدود دوازده سد نیز در مرحله مطالعه قرار دارند.
به گفته مدیرعامل آب منطقهای، اجرای این پروژهها میتواند ۹۰ درصد جمعیت استان را از آب شرب دائمی بهرهمند کند و ۶۰ هزار هکتار اراضی دیم را آبی کند و در کنار آن ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب برای صنعت و ۴۰۰ مگاوات برق تولید شود.
گچساران نمونه موفق سدسازی؛ کمبارش، اما بدونتنش آبی
مصلح با اشاره به ثبت کمترین میزان بارش در گچساران اظهار کرد: «در سالی که ۵۰ درصد کاهش بارش داشتیم، هیچ تنش آبی در گچساران ثبت نشد».
وی دلیل این موفقیت را فعالیت دو سد مهم کوثر و چمشیر دانست؛ سدهایی که امروز آب شرب، کشاورزی، صنعت، نفت و گاز را در این شهرستان تأمین میکنند.
این نمونه روشن نشان میدهد که سدسازی در استان نه یک مسیر تجربی، بلکه یک نسخه موفق و اثباتشده است.
سه میلیارد مترمکعب آب و یاسوجی که هشت ساعت در روز بیآب است
مصلح یکی از مهمترین پروژهها را سد تنگسرخ بر رودخانه بشار معرفی کرد. این رودخانه سالانه حدود ۳ میلیارد مترمکعب آب را از ورودی تا خروجی استان عبور میدهد، اما تاکنون حتی یک مترمکعب از این حجم مهار نشده است. این در حالی است که یاسوج روزانه ۸ تا ۹ ساعت قطعی آب دارد.
وی توضیح داد: برای مکانیابی دقیق سد، ۱۲ سال مطالعات تخصصی در حوزههای مختلف انجام شده و محل فعلی توسط ۳۵ استاد دانشگاه و کمیته ملی سدهای بزرگ ایران تأیید شده است.
بر اساس طرح تخصیص، سد تنگسرخ قرار است سالانه:
۲۰ میلیون مترمکعب برای شرب یاسوج
۱۳/۳ میلیون مترمکعب برای صنعت و میدان گازی مختار
۳۳/۳ میلیون مترمکعب برای کشاورزی
۳۴/۵ میلیون مترمکعب برای حقابههای پاییندست و محیط زیست، تأمین کند. همچنین رهاسازیهای زیستمحیطی موجب افزایش دبی رودخانه در ماههای کمآب خواهد شد.
مدیریت نگرانیهای اجتماعی و موضوع انتقال آب به فارس
مدیر عامل آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد، درباره برخی نگرانیهای مطرحشده در افکار عمومی درباره انتقال آب به فارس گفت: ۱۰۱ میلیون مترمکعب آب تنظیمی مختص استان کهگیلویه و بویراحمد است و تنها ۵۶ میلیون مترمکعب برای شرایط اضطراری شرب شیراز در نظر گرفته شده است.
همچنین سامانه انتقال آب تنگسرخ به یاسوج در بودجه ۱۴۰۴ اعتبار گرفته و «بزرگترین مناقصه تاریخ استان» برای اجرای آن برگزار خواهد شد.
تملک اراضی و جابهجایی روستاها؛ مسیر قانونی، همراهی مردم
مدیرعامل آب منطقهای درباره تملک اراضی مخزن سد گفت: تاکنون حدود ۱۰۰ هکتار از اراضی موردنیاز بهصورت کامل تملک شده و فرآیندها طبق قانون و با قیمتگذاری کارشناسی انجام میشود.
در خصوص روستاهای واقع در مخزن نیز ۷۵ خانوار باید جابهجا شوند و نقاط اسکان جدید با رعایت استانداردهای مهندسی طراحی و از ابتدای مرداد عملیات اجرایی آن آغاز خواهد شد.
آبریز؛ امید جنوب استان برای مهار روانآبها و تقویت دشتهای تشنه
سد آبریز یکی از مهمترین طرحهایی است که طی سالهای اخیر در حوزه کهگیلویه و چرام، مطرح بوده است. این منطقه با وجود بارشهای مناسب، سالانه بخش زیادی از روانآبها را از دست میدهد و دشتهای آبرفتی آن در معرض افت شدید سطح آب زیرزمینی قرار دارند.
بنابر توضیحات منتشره، سد آبریز قرار است:
آب شرب پایدار شهرستانهای جنوبی را تضمین کند
بخشی از اراضی کشاورزی تشنه منطقه را احیا کند
فشار برداشت از سفرههای زیرزمینی را کاهش دهد
نقش مهمی در جلوگیری از فرونشست دشتهای جنوبی داشته باشد
این سد همچنین مکمل شبکه سدهای کوثر و چمشیر بوده و میتواند محور توسعه کشاورزی و صنایع جنوب استان شود.
آینده سدسازی استان؛ از دشتروم تا پرشکفت و چیتاب و سرپری
مصلح، در بخش دیگری از گفت و گوی خود با خبرنگار تابناک، توضیح داد که علاوه بر تنگسرخ، پروژههای دیگری نیز در استان در حال مطالعه یا اجراست؛ از جمله سد و نیروگاه پراشکفت، سرگچینه، شب لیز، قلات، سراسیاب یوسفی، سقاوه، سرپری و ... که این طرحها بر اساس مطالعات فنی و اقتصادی اولویتبندی شدهاند و هدف آنها توزیع متوازن توسعه و نجات دشتهای رو به افت استان است.
کهگیلویه و بویراحمد میتواند قطب آب و انرژی کشور باشد، اگر سدسازی تداوم یابد
استان کهگیلویه و بویراحمد با منابع آبی عظیم، یکی از «پتانسیلدارترین» استانهای کشور برای توسعه کشاورزی، صنعت و انرژی است. اما بدون مهار صحیح این منابع، بخش مهمی از این ظرفیت هر ساله از دسترس خارج میشود.
سدسازی در این استان نه انتخابی سیاسی، بلکه یک ضرورت راهبردی برای حفظ آب، تولید انرژی، توسعه کشاورزی، کنترل خشکسالی و جلوگیری از مهاجرت است.
گچساران نمونه موفق آن است و تنگسرخ و آبریز میتوانند نمونههای بعدی باشند.
استان در صورت تکمیل پروژهها میتواند:
-به قطب تولید انرژی برقآبی جنوب کشور تبدیل شود
-امنیت آب شرب شهرهای بزرگ خود را تضمین کند
-کشاورزی پایدار و صادراتمحور ایجاد کند
-بحران تنش آبی را برای دهههای آینده مدیریت کند
و این همان راهی است که بسیاری از استانهای توسعهیافته پیش از این پیمودهاند.
انتهای پیام/