«بساز»، «نساز»؛ مطالباتی متناقض از رئیسجمهور!
به گزارش خبرنگار تابناک از استان کهگیلویه و بویراحمد، با توجه به برخی خبرهای غیررسمی، طی روزها یا هفتههای آینده، «مسعود پزشکیان» رئیسجمهور و هیات دولت، سفر استانی خود به کهگیلویه و بویراحمد را انجام خواهند داد؛ سفری که شواهد و قرائن، قریبالوقوع بودن آن را تأیید میکند.
از آنجا که این استان سالهاست در ردیف آخر شاخصهای توسعهیافتگی کشور جای دارد، طبیعی است که انتظار عمومی از این سفر، همچون سفرهای دیگر رؤسای جمهور، تمرکز بر بهبود شاخصهای زیرساختی در حوزههای راه، کشاورزی، صنعت و گردشگری باشد.
بر اساس آمار رسمی، سهم کهگیلویه و بویراحمد از آبهای روان کشور ۱۰ تا ۱۱ درصد است؛ عددی بزرگ برای استانی که تنها ۱ درصد مساحت ایران را در اختیار دارد.
اهمیت موضوع زمانی بیشتر میشود که بدانیم همین استانِ ۱ درصدی و دارای ۱۱ درصد روانآبهای کشور، امروز با تنش شدید آبی در بخشهای کشاورزی و شرب دستوپنجه نرم میکند.
به باور کارشناسان، یکی از مهمترین مسیرهای توسعه استان، بهرهبرداری صحیح و کامل از این منابع آبی گسترده است؛ چه در قالب سدسازی و چه در قالب ایجاد مجوزهای برداشت و طرحهای ساماندهی چشمهها و رودخانهها.
تاریخچه نیمهتمام مدیریت آب در استان
مطالعه احداث سدها در کهگیلویه و بویراحمد سابقهای چند دههای دارد و تنها دو طرح از این مطالعات، سد کوثر و مارون ۱، به بهرهبرداری رسیدهاند. اما این دو سد در منتهای مرزهای استان ساخته شدند و هدف اصلی آنها تأمین نیازهای آبی استانهای پاییندست بوده است.
پس از دوره خشکسالیهای شدید یک دهه اخیر، استان بار دیگر به اهمیت استفاده از ظرفیتهای آبی خود پی برد و طرحهای جدیدی تعریف شد.
امروز کهگیلویه و بویراحمد چند سد مهم در سه دسته دارد:
۱- احداثشده: کوثر، چمشیر، مارون ۱ و مجموعهای از سدهای کوچک و سازههای آبخیزداری
۲- در حال احداث: مهمترین آنها سد تنگسرخ بر رود بشار
۳- در حال مطالعه: شامل سد آبریز (مارون–۲) و حدود ۱۲ طرح مطالعاتی در نقاط مختلف استان
در اسناد رسمی وزارت نیرو، مجموع سطح اراضی قابلتأمین آبیاری توسط این سدها، در صورت تکمیل، بیش از ۵۰ هزار هکتار برآورد شده است؛ ظرفیتی که توسعه کشاورزی استان را متحول میکند.
پروژههایی که همیشه در نقطه شروع ماندهاند!
سالهاست سدسازی یکی از پرتکرارترین مطالبات مردم و مسئولان استان است؛ اما این مطالبه تحت تأثیر عوامل سیاسی، اجتماعی، زیستمحیطی و حتی قومیتی بارها دچار توقف یا چالش شده است.
نمونه بارز این وضعیت، سد آبریز است که علاوه بر تأمین نشدن منابع اعتباری، نیازمند اقناع استانهای پاییندست نیز بوده و هنوز به نقطه اطمینانبخش نرسیده است.
در دیگر پروژهها نیز همین مسیر تکرار شده:
برخی در سطح مطالعات اولیه متوقف شدهاند؛
برخی مانند تنگسرخ با وجود آغاز عملیات اجرایی، همچنان با مشکل اعتبارات و اختلافنظر مدیریتی دستبهگریبان هستند؛
و برخی دیگر زیر فشار بحثهای «بساز» و «نساز» گیر کردهاند.
تناقض در رفتار، چالش در نتیجه
در حالی که توسعه آبی یکی از مطالبات قدیمی مردم استان است، همیشه گروهی از فعالان اجتماعی و محیطزیستی با عنوان پیامدهای زیستمحیطی، با احداث سدها مخالفت میکنند.
آنچه موضوع را پیچیدهتر کرده، رفتار دوگانه برخی مخالفان است؛ افرادی که در یک طرح مخالف و در طرحی دیگر موافقاند. این تناقض عملاً به یک پاشنه آشیل در فرآیند تحقق طرحهای آبی استان تبدیل شده است.
وقتی موافقتها و مخالفتها قاعده ندارد
در کهگیلویه و بویراحمد، همزمان با درخواستهای گسترده برای احداث سدهای داخلی مثل تنگسرخ و آبریز، شاهد مخالفت شدید با احداث سدهای خرسان ۳ و ماندگان در استان اصفهان هستیم.
تناقضی که منطق موافقت و مخالفت را زیر سؤال میبرد.
این همزمانی موجب شده تصویر استان در سطح ملی، تصویری غیرمنطقی و غیرقابل پیشبینی باشد؛ وضعیتی که طبیعی است تصمیمگیری دولت را نیز سخت و پرابهام کند.
دغدغههای تازه درباره انتقال آب زاگرس
جبهه اصلاحات استان در واکنش به دستور رئیسجمهور برای تسریع در احداث سدهای خرسان، ماندگان و کوهرنگ ۳، بیانیهای صادر کرد و این طرحها را «تهدید جدی برای منابع آب و محیطزیست زاگرس» دانست.
در این بیانیه پنج مطالبه مطرح شده است:
۱- توقف فوری پروژهها
۲- لحاظ نظر کارشناسان
۳- اولویت نیازهای محلی
۴- توجه به راهکارهای جایگزین
۵- حفاظت از زاگرس
مهمترین مطالبه جنوب استان
حجتالاسلام «سیدمحمد موحد» نماینده مردم استان در مجلس شورای اسلامی، ساخت سد آبریز را مهمترین مطالبه مردم منطقه دانسته و اعلام کرده با راهاندازی این سد، ۳۵ هزار هکتار از اراضی چرام و کهگیلویه آبیاری و ۳۰ هزار شغل ایجاد خواهد شد.
وقتی ناامیدی مسئولان محلی آشکار میشود
همچنین آیتالله «سیدنصیر حسینی» نماینده ولیفقیه در استان کهگیلویه و بویراحمد، در یک موضعگیری کمسابقه، از بیتوجهی به حق استان در بهرهگیری از منابع آب انتقاد کرده و گفته است اگر مطالبه احداث سد آبریز محقق نشود، موضوع را به دفتر رهبر انقلاب گزارش خواهد کرد.
ضعف سنتی استان در چگونگی مطالبهگری
یکی از مشکلات اصلی استان، نبود منطق مشخص در مطالبهگری است. مطالبات اغلب احساسی و بدون پشتوانه کارشناسی مطرح میشود؛ بنابراین یا به نتیجه نمیرسد یا زمان زیادی تلف میکند.
احساسی عمل کردن، توسعه را عقب میاندازد
در تازهترین اظهارات، آیتالله «سیدنصیر حسینی» در نماز جمعه یاسوج به موارد زیر اشاره کرده است:
«در احداث سدها باید منافع کل منطقه لحاظ شود.»
«مردم مناطق قربانی، نباید بدون بهرهمندی بمانند.»
«از احداث سدها ناراحت نیستیم، اما مردم استان باید بهرهمند شوند.»
«اگر حق مردم داده نشود، نارضایتی و حتی کاهش برکت ممکن است دامنگیر شود.»
این سخنان اولین بار نیست که از سوی نماینده ولیفقیه بیان میشود؛ در سه سال گذشته او بارها موضوع «حقآبه مردم استان» را کلیدیترین محور توسعه دانسته است.
در آستانه سفر رئیسجمهور، مطالبه آبی استان در نقطهای پرتنش قرار دارد: مطالبه همزمان «بساز» و «نساز»
در چنین شرایطی دولت با سردرگمی مواجه میشود؛ زیرا مطالبه واحد و منطق واحد وجود ندارد.
با این روند، نه ساختن به نتیجه رسیده و نه نساختن؛ و این یعنی توسعه آبی استان همچنان معطل مانده است.
گزارش: مهدی مرادی
انتهای پیام/