به گزارش تابناک قم، شهر قم یکی از دیرینه ترین نمادهای تمدن در ایران است که نقشی ماندگار و مهم در حفظ هویت فرهنگی ایران پیش و پس از اسلام داشته است. شهری مقدس که آوازه تمدنی آن از صدها سال پیش در گوش تاریخ زمزمه شده است.
امروز این شهر 1 میلیون و 300 هزار نفری به یکی از محوری ترین شهرهای ایران در حوزه های مختلف مبدل شده است. این شهر امروز قطب علمی جهان تشیع و از مهمترین مراکز علمی در جهان اسلام است. شهری که آغازگر جریان انقلاب اسلامی و همچنین ساخت تمدنی جدید است.
متاسفانه به دلیل کم کاری ها و کم همتی ها در زمینه حفظ و انتشار و توسعه فرهنگ قم، این شهر آنچانکه باید و شاید نه برای مردم کشور و نه حتی برای مردم این شهر، شناسانده نشده بود و مشکلات و مسایل آن به شکل بخش بخش و منفک از هم بررسی می شد.
اما چند سالی است که به همت اهالی دل سوز فرهنگی قم، موسسه ای به نام قم پژوهی به دنبال حل این مشکل برآمده است. در همین راستا هادی ربانی، دبیر بنیاد قم پژوهی و رئیس اندیشکده مطالعات آینده‌پژوهی مؤسسه طلوع مهر، در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: سال‌ها در حوزه فرهنگی شهر قم فعالیت می‌کردم و با فضای فرهنگی شهر قم و مراکزی که در حوزه فرهنگی فعالیت می‌کردند آشنایی داشتم به همین خاطر دغدغه ایجاد شد تا به صورت جدی‌تر در حوزه قم پژوهی فعالیت کنم و پیشنهاد این کار را با حجت‌الاسلام بنایی مطرح کردم و ایشان نیز از هیچ گونه حمایتی دریغ نکردند.
وی ادامه داد: در سال ۱۳۸۹ فعالیت بنیاد قم پژوهی را با شناسایی افرادی که در حوزه قم کار کرده بودند آغاز کردیم و خوشبختانه در همان سال بسیاری از این افراد شناسایی شدند و پاتوقی برای علاقه‌مندان به بحث قم پژوهی شکل گرفت و از اواخر سال ۱۳۸۹ نیز جلسات سه‌شنبه‌ها شکل گرفت و بعد از مدتی نسل جوان به این جمع اضافه شدند و همراه با اساتید شروع به محله گردی کردند.
وی با اشاره به اینکه بعد از یک سال برای منسجم شدن مباحثی که مطرح می‌شد هر هفته یک موضوع محور قرار دادیم و اساتید پیرامون آن بحث می‌کردند، بیان کرد: در این جمع اساتید برجسته‌ای مانند سید مخمد باقر برقعی نویسنده کتاب سخنوران نامی ایران، سید مهدی سیدی، سیف زاده، سید ابوالقاسم سعادتمند، سید حسن لاجوردی عبدالله شکری و... حضور داشتند که متأسفانه برخی از آن‌ها فوت کردند.
رئیس اندیشکده مطالعات آینده‌پژوهی مؤسسه طلوع مهر اضافه کرد: بعد از اینکه کار گسترش یافت حتی دفتری در دانشگاه شهاب دانش قم ایجاد شد و به دانشجویانی که در رشته معماری تحصیل می‌کردند مشاوره ارائه می‌شد تا پایان نامه‌ای مرتبط با قم ارائه کنند.
وی با تأکید بر اینکه در این یک دهه فعالیت به گرایش سیاسی افراد توجهی نداشتیم از حضور همه اساتید استقبال کردیم، عنوان کرد: در بنیاد قم پژوهی قم کارهای متعددی انجام شده است که برگزاری نشست سه‌شنبه‌ها، چاپ کتاب، کتابخانه تخصصی، راه اندازی سایت قم پژوهی و... از جمله آن‌ها است.
مانع دفن گنجینه‌های تاریخی شدیم
ربانی با بیان اینکه در این مدت ۲۷ جلد کتاب چاپ شده و ۳۰ کتاب نیز در حال چاپ است، اظهار کرد: در یکی از این کتاب‌های چاپ شده تکیه‌های مذهبی قم در سه قرن گذشته بررسی شده است و از نحوه شکل‌گیری تا تاریخچه محلی که تکیه در آن حضور دارد بیان شده است که بیش از ۹۵ درصد آن تاریخ شفاهی بوده که اکثر راویان آن فوت کرده‌اند که اگر این کار صورت نمی‌گرفت همه این گنجینه‌هایی که در سینه این افراد وجود داشت به خاک سپرده می‌شد.
وی ادامه داد: چند جلد از کتاب‌های چاپ شده از نسخ خطی است که در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نگهداری می‌شد که با ارتباطاتی که داشتیم رایزنی صورت گرفت و آن‌ها نیز اطمینان کردند و این کتاب‌ها چاپ شد.
رئیس اندیشکده مطالعات آینده‌پژوهی مؤسسه طلوع مهر تصریح کرد: یکی از این کتاب‌ها تحفه الفاطمیه است که همه باغ‌ها، آسیاب‌ها، شعرای قمی و ... به دست خط مألف نوشته شده است که آن را نیز چاپ کردیم.
وی ادامه داد: یکی از این کتب خطی که چاپ شده است کتاب اعداد نفوس قم است که مربوط به سرشماری ۱۵۰ سال قبل (دوران ناصرالدین‌شاه) در قم است که به خط سیاه نوشته شده است. در این کتاب که همه جزئیات خانوارها، مغازه‌ها و... بیان شده است گفته شده در قم ۴۵ هزار نفر ساکن بودند.
دبیر بنیاد قم پژوهی با بیان اینکه کارهای متعددی در قم وجود دارد که باید پیگیری شود، اظهار کرد: مرکز ملی اسناد ایران و کتابخانه ملی ایران در همه استان‌های شعبه ایجاد کردند اما در قم هنوز وجود ندارد.
وی با بیان اینکه بعد از چند سال برخی از اسناد ادارات امحا می‌شوند، این مرکز این اسناد را بررسی می‌کند تا اسنادی که جز اسناد تاریخی محسوب می‌شوند را پیدا و نگهداری کنند، افزود: متأسفانه در حال حاضر بسیاری از این سندها به درستی نگهداری نمی‌شوند و در حال از بین رفتن هستند و برخی از اعضای قم پژوهی در تلاش هستند تا این‌ها را پیدا و محافظت کنند.
ربانی ادامه داد: سال‌ها قبل از دکتر علی لاریجانی که رئیس مجلس شورای اسلامی وقت بود درخواست شد که این امر اتفاق بیافتد و ایشان نیز همکاری کردند و هیئتی از سازمان به قم آمدند و این امر تصویب شد اما استانداری وقت همکاری نکرد.
وی از دیگر کارهای نافرجام قم را انجمن مفاخر فرهنگی بیان کرد و افزود: این انجمن در همه استان‌ها برگزار می‌شود و امام جمعه، نمایندگان مجلس، استاندار و مدیرکل ارشاد اعضای هیئت مدیره آن هستند و در زمان علی لاریجانی نیز تلاش‌های زیادی انجام شد اما به نتیجه‌ای نرسید.
توسعه نامتعارف قم مشکل آفرین است
رئیس اندیشکده مطالعات آینده‌پژوهی مؤسسه طلوع مهر توسعه شهر قم را از جمله مشکلات این شهر دانست و بیان کرد: قم کشش جمعیتی مشخصی دارد و مشکل کمبود آب در قم نیز به دلیل گسترش و توسعه نامتعارف این شهر است و اگر از استان‌هایی که در حال حاضر آب قم را تأمین می‌کنند نتوانند این کار را انجام دهند مشکل اساسی ایجاد می‌شود.
وی با بیان اینکه بافت تاریخی قم ظرفیت توسعه گردشگری فراوانی دارد و اما متأسفانه در قم از این ظرفیت استفاده نمی‌شود، یادآور شد: برخی از ادارات کارگاه قم پژوهی برگزار کردیم و این آمادگی را داریم برای خبرنگاران قم نیز کارگاه را برگزار کنیم تا با ویژگی‌های قم آشنا شوند و بهتر از گذشته به این شهر خدمت کنند.
رئیس اندیشکده مطالعات آینده‌پژوهی مؤسسه طلوع مهر با بیان اینکه در جلسات آینده پژوهی مسائل متعددی بحث می‌شود، گفت: در رابطه آینده پژوهی فرهنگی، آینده پژوهی فضای مجازی و... با اساتید برجسته جلسات متعددی برگزار شده است.
ربانی اظهار کرد: تاکنون در قم پژوهی در رابطه با گذشته قم بحث شده است به همین خاطر به دنبال آینده پژوهی در رابطه با مسائل مختلف مرتبط با آینده قم هستیم.
