بحران منابع انسانی در نظام اداری قم/ چالشی خاموش اما عمیق تهدیدی برای آینده استان
به گزارش تابناک قم، در جلسه اخیر شورای راهبری تحول اداری استان قم که با حضور رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور برگزار شد، «محمدجواد شاکر آرانی» رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی استان از وضعیت نگرانکننده منابع انسانی در دستگاههای اجرایی پرده برداشت.
بر اساس اظهارات وی، بیش از ۴۳ درصد از پستهای سازمانی استان قم بلاتصدی هستند و این آمار بهروشنی نشان میدهد که بخش قابل توجهی از ظرفیت اجرایی استان بدون نیروی انسانی فعال باقی مانده است.
این خلأ گسترده نهتنها بهرهوری اداری را کاهش داده بلکه فشار مضاعفی را بر کارکنان موجود تحمیل کرده و زمینهساز فرسودگی شغلی و افت کیفیت خدمات شده است.
موج بازنشستگی و مهاجرت نیروها؛ تهدیدی برای پایداری اداری
شاکر آرانی در ادامه با اشاره به نرخ بالای بازنشستگی در میان کارکنان فعلی هشدار داد که در سالهای آینده بخش قابل توجهی از نیروهای باتجربه از سیستم خارج خواهند شد.
این موضوع در صورت نبود برنامهریزی برای جایگزینی میتواند به از دست رفتن دانش سازمانی و اختلال در عملکرد دستگاهها منجر شود.
از سوی دیگر مهاجرت نیروهای متخصص به سایر استانها یا حتی خارج از کشور بهدلیل نبود انگیزه، شرایط نامناسب کاری و ضعف در مسیر رشد حرفهای موجب کاهش کیفیت خدمات و تضعیف سرمایه انسانی استان شده است.
ساختارهای ناکارآمد مانعی در مسیر تحول
یکی دیگر از محورهای مطرحشده در این جلسه ضعف ساختاری در برخی دستگاههای اجرایی بود و نبود چارتهای سازمانی بهروز، تمرکزگرایی و ناکارآمدی در فرآیندهای اداری باعث شده برخی نهادها نتوانند از ظرفیتهای موجود بهرهبرداری کنند.
این ضعف ساختاری در کنار کمبود نیروی انسانی موجب شده بسیاری از خدمات عمومی با تأخیر، کیفیت پایین یا حتی بهصورت ناقص ارائه شوند، مسالهای که در بلندمدت میتواند اعتماد عمومی به نهادهای دولتی را تضعیف کند.
راهکارهایی برای عبور از بحران
برای عبور از این بحران مجموعهای از اقدامات ضروری به نظر میرسد، نخست آنکه بازنگری در ساختار سازمانی دستگاهها باید در دستور کار قرار گیرد و چارتهای اداری باید بهروز شوند و پستهای غیرضروری حذف و وظایف بهصورت دقیق تعریف شوند تا از بوروکراسی زائد جلوگیری شود.
دوم، جذب هدفمند نیروی انسانی از طریق آزمونهای استخدامی با اولویت مناطق بحرانی و ارائه مشوقهایی برای نیروهای متخصص میتواند بخشی از خلأ موجود را جبران کند.
همچنین، استفاده از بازنشستگان بهعنوان مشاور یا مربی برای انتقال تجربه، مستندسازی دانش سازمانی و توسعه خدمات الکترونیک از دیگر راهکارهایی است که میتواند وابستگی به نیروی انسانی را کاهش داده و کیفیت خدمات را ارتقا دهد.
فرصتی برای بازآفرینی نظام اداری
نظام اداری استان قم در آستانه یک تحول بنیادین قرار دارد و اگرچه آمارها نگرانکنندهاند، اما با اراده مدیریتی، برنامهریزی دقیق و بهرهگیری از ظرفیتهای فناورانه میتوان این تهدید را به فرصتی برای بازآفرینی ساختار اداری استان تبدیل کرد.
اکنون زمان آن است که تصمیمگیران پیش از آنکه این بحران خاموش به مانعی جدی در مسیر توسعه استان بدل شود با نگاهی آیندهنگر برای حفظ کارآمدی و ارتقای کیفیت خدمات عمومی اقدام کنند.
گزارش: محمدرضا قربانزاده (روزنامه نگار و فعال رسانه)