گفت‌وگو با اولین سفیر اهل سنت ایران؛
به زبان کردی و فارسی که به صورت تخصصی هم روی آنها کار کرده‌ام. از آنجا که در دوره ارشد و دکترا روی اقبال لاهوری کار کرده‌ام، اجباراً به زبان اردو هم مسلط شدم. همچنین به زبان عربی اشراف دارم و ترجمه هم می‌کنم. به زبان انگلیسی هم تسلط دارم و یکی دو کار ترجمه انگلیسی هم دارم ضمن اینکه در دانشگاه زبان تخصصی هم تدریس کرده‌ام.
انتخاب یک مدیر کرد و اهل سنت به عنوان سفیر ایران در کامبوج و ویتنام بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و خارجی داشته است. این انتخاب از آن جهت مورد توجه قرار گرفت که برای نخستین بار یکی از هموطنان اهل سنت به این مسئولیت منصوب شده است. بر همین اساس، بسیاری از تحلیلگران این اقدام رئیس جمهوری و دولت یازدهم را در راستای عمل به وعده‌های خود ارزیابی کرده‌اند.
انتصاب «صالح ادیبی» موجی از خرسندی را نیز در بین فعالان مدنی و سیاسی کردستان هم ایجاد کرده است. «جلال جلالی‌زاده»، دبیر شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان کرد و نماینده پیشین سنندج در مجلس در سایت شخصی خود نوشته است: «انتصاب یک سفیر از اکراد اهل سنت از سوی دولت روحانی را باید به فال نیک گرفت، مطمئنم که انتصاب دکتر صالح ادیبی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی از این اقدام سودها و منافع زیادی می‌برد زیرا مسئولان آغار به اعتمادسازی کرده‌اند و این اعتمادسازی می‌تواند استعدادهای درخشان فرزندان این مرز و بوم را بیش از پیش شکوفا نماید و آزمایشی است برای ایرانیان اهل سنت که تاکنون در جبهه روابط خارجی و فعالیت‌های دیپلماسی نتوانسته‌اند خود را نشان دهند. اگر ما تاکنون به عنوان فعالان اهل سنت و اصلاح‌طلب کرد به دنبال مطالبات مردم هستیم، از اینکه در دولت روحانی بتدریج خواسته‌هایمان اعم از تدریس زبان و ادبیات کردی و انتصاب سفیر محقق می‌شود، شاد هستیم. بنابراین اگر بخشی از حقوق ملت هم تحقق یابد، نباید با بدبینی و تخطئه با آن برخورد کرد.» گفت‌وگوی ما با صالح ادیبی را در ادامه بخوانید.
آقای ادیبی! متولد کجا هستید و تحصیلات و سوابق اجرایی‌تان چیست؟
متولد 1343 درسنندج مرکز استان کردستان هستم. کارشناس رشته زبان و ادبیات عرب از دانشگاه تهران، کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تربیت مدرس و دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه خوارزمی یا همان تربیت معلم سابق. عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان هستم و پیش از این مدیر گروه زبان‌شناختی زبان و ادبیات کردی این دانشگاه بودم. در ادامه چند سالی رئیس دانشگاه آزاد کردستان شدم و بعد برگشتم به دانشگاه کردستان و مسئولیت پژوهشکده زبان و ادبیات کردی این دانشگاه را عهده‌دار شدم. بعد از شروع به کار دولت آقای روحانی هم به عنوان رئیس بنیاد نخبگان استان انتخاب شدم و همچنین نماینده معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در استان کردستان و رئیس شورای علمی استان هم بودم.
به نظر می‌رسد شما بیشتر یک فعال علمی و فرهنگی هستید؟
بله من سمت سیاسی نداشته‌ام.
شما نخستین چهره اهل سنت هستید که به مسئولیت سفارت منصوب شده‌اید. همین مسأله بازتاب‌های متفاوتی در رسانه‌های داخلی و خارجی یافته است؟ شما خودتان این بازتاب‌ها را رصد می‌کنید؟
این بازتاب‌ها طبیعی است به هر حال انقلاب و نظام ما مخالفان و حسودانی دارد همچنان که دوستداران و علاقه‌مندانی هم دارد. آنها که عناد دارند، مثل گروهک‌های ضد انقلاب از این مسأله ناخشنود و ناراحت شدند چون فضا را علیه جوسازی‌های کاذب خود می‌بینند. مخالفان نظام که همواره روی بحث اقلیت‌ها مانور می‌دهند، از برخی اتفاقات داخلی بهره‌برداری تبلیغاتی می‌کنند از جمله اینکه نیروهای نخبه اهل سنت یا کرد عهده‌دار مسئولیت‌های مهم نمی‌شوند. اما با این اقدام دولت یازدهم آنها به نوعی خلع سلاح و دچار شوک شدند. گویی اصلاً انتظار چنین اقدامی را نداشتند. اینکه یک چهره علمی دوستدار نظام و انقلاب، اهل سنت و کرد سفیر ایران در دو کشور خارجی شود، برای آنها گران تمام شده است.
واکنش‌های داخلی در منطقه را چگونه دیدید؟
براساس آنچه ما دیدیم، دوستان انقلاب از این کار خوشحال هستند چون هم اصلاح‌طلبان و هم اصولگرایان معتقدند که اهل سنت هم باید در اداره کشور و امور اجرایی سهیم باشد. از مجموعه نیروهای داخلی کسانی را ندیدیم که مخالف انتخاب من و حرکت دولت باشند. دوستان اصلاح‌طلب این انتخاب را برگ برنده‌ای در کارنامه دولت آقای روحانی می‌دانند و حرکت در مسیر وعده‌های ایشان. دوستان اصولگرا هم به هر حال باور دارند که در آینده به خیل رأی چند میلیونی اهل سنت نیاز دارند و البته همچون اصلاح‌طلبان معتقدند که این قبیل رفتارها تقویت نظام و کشور را در پی دارد. در مجموع فضای خرسندی و امیدوارکننده‌ای در منطقه ایجاد شده و من هم امیدوارم بتوانم ادای دین کنم به کشور، نظام و بخصوص آقای دکتر روحانی که این کار بزرگ را انجام دادند. به طور حتم این اقدام زمینه‌های تعلق خاطر و همدلی و همزبانی بیشتر مردم و دولت را فراهم می‌کند.
گرایش سیاسی شما به طور مشخص چیست؟
من در انتخابات به روحانی رأی دادم و به لحاظ بینشی، اصلاح‌طلب معتدل و میانه‌رو هستم. دیدگاه‌های من با برنامه‌های دولت تدبیر و امید همراه است. ضمن اینکه در سال‌های جنگ و جهاد و در خدمت به نظام و انقلاب هم آنچه در توانم بوده، انجام داده‌ام. خانواده ما در کردستان به علاقه‌مندی به نظام شهره است.
اطلاع دارید روند انتصاب شما به عنوان «سفیر» چه مراحلی را طی کرد؟
انتخاب من یک پروسه یک و نیم ساله را طی کرد. در ابتدای شروع به کار دولت، 17 امام جمعه شهرهای بزرگ اهل سنت در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه نامه‌ای به رئیس جمهوری نوشته بودند که در آن اظهار بیعت، همراهی و برادری با آقای رئیس جمهوری کرده بودند. این نامه به نثر مرحوم آقای مجتهدی امام جمعه سنندج بود. در این نامه من به عنوان رابط علما و نخبگان کردستان با دولت به رئیس جمهوری معرفی شده بودم. در نخستین سالگرد انتخابات 92 که مراسمی در تالار وزارت کشور در تهران برگزار شد، من به عنوان نماینده اقلیت‌ها و اقوام سخنرانی و اشاره کردم که بیش از 70 درصد مردم کردستان به آقای روحانی رأی داده‌اند و این رأی حاوی پیام است که هم به روحانی ارادت دارند هم می‌خواهند در خدمت به مردم و نظام سهم بیشتری داشته باشند.
بعدتر موضوع انتخاب سفیر از میان اهل سنت کلید خورده بود و گزینه‌های متعددی مطرح بودند. من هم جزو یکی از گزینه‌های مطرح بودم چون به زبان خارجی هم مسلط بودم و مورد حمایت علما و نخبگان استان بودم. با این حال در زمان سفر رئیس جمهوری به کردستان این مسأله رسانه‌ای نشد چون بررسی‌ها ادامه داشت. اما علما در این سفر در محضر رئیس جمهوری محترم طرح کرده بودند که اهل سنت می‌خواهند سهم بیشتری در امور داشته باشند.
پس علما و نخبگان استان کردستان در انتخاب شما یا لااقل معرفی و حمایت از شما نقش قابل توجهی داشته‌اند؟ در واقع، دولت به پیشنهاد بزرگان اهل سنت کردستان توجه نشان داده است؟
بله همین طور است. در حقیقت هیچ جناح سیاسی پیگیر این کار نبود و خود علما و بزرگان و نخبگان استان بودند که از آقای رئیس جمهوری چنین تقاضایی داشتند. البته چندین دیدار و جلسه با دستیار محترم رئیس جمهوری در امور اقوام و اقلیت‌ها داشتم چون بر اساس نامه مورد اشاره، من رابط علما و نخبگان استان با دولت بودم. فارغ از اینکه من انتخاب شدم یا فرد دیگری از خطه کردستان عهده‌دار این مسئولیت می‌شد، نفس کار و جسارت آقای رئیس جمهوری بسیار مهم است. این کار مطابق با قانون اساسی، منشور وفاق دولت و وعده‌ها و برنامه‌های دولت تدبیر و امید به اقوام و اقلیت‌هاست. به نظر من موفقیت بزرگی است برای دولت روحانی که این شهامت را به خرج داد و استارت این کار در دوره ایشان خورده شد.
نخستین بار چه کسی این خبر را به شما داد؟
همان طور که اشاره رفت، روند انتخاب من یک دوره یک و نیم ساله طول کشید. چون گزینه‌های متعددی مطرح بودند و در نهایت من انتخاب شدم. اولین بار آقای قشقاوی معاون وزیر خارجه با من تماس گرفت و گفت که چند نفر از دوستان اهل سنت برای سفارت کاندیدا هستند و شما هم جزو نامزدها هستید. ایشان گفت که فعلاً داریم بررسی می‌کنیم. چند روز بعد با مهندس سرمدی قائم مقام وزیر امور خارجه دیدار و گفت‌وگو کردم که پروسه تأیید و پذیرش شروع شد. چند بار دیگر هم به وزارت خارجه مراجعه کردم و توانمندی‌ها و قابلیت‌ها ارزیابی شد تا اینکه تقریباً 6 ماه پیش به من گفتند برای سفارت کامبوج و ویتنام انتخاب شدید. حدود 4 ماه پیش نیز مراحل پذیرش‌ام توسط کشورهای مقصد انجام شد و مراحل دیگری هم در نهاد ریاست جمهوری و وزارت خارجه طی شده و بعد به من اطلاع داده شد که بیایید برای دریافت استوارنامه. حدود 3 هفته پیش بود که رفتم از تشریفات وزارت خارجه استوارنامه‌ام را دریافت کردم.
چه زمانی راهی محل کار جدید می‌شوید؟
پروتکل‌هایی دارد که ظاهراً 20 الی 30 روزی طول می‌کشد فکر می‌کنم به یاری خدا اوایل مهرماه راهی شوم.
به چه زبان‌هایی تسلط دارید؟
به زبان کردی و فارسی که به صورت تخصصی هم روی آنها کار کرده‌ام. از آنجا که در دوره ارشد و دکترا روی اقبال لاهوری کار کرده‌ام، اجباراً به زبان اردو هم مسلط شدم. همچنین به زبان عربی اشراف دارم و ترجمه هم می‌کنم. به زبان انگلیسی هم تسلط دارم و یکی دو کار ترجمه انگلیسی هم دارم ضمن اینکه در دانشگاه زبان تخصصی هم تدریس کرده‌ام.
به نظر می‌رسد حساسیت‌های این انتخاب، بار مسئولیت شما را سنگین‌تر کند، آیا اعتقاد دارید که عملکرد شما می‌تواند انتخاب‌های بعدی را هموارتر یا دشوارتر کند؟
بله همین طور است. من این توفیق را از جانب خدا می‌دانم و درایت دولت روحانی. محتاج دعا و همراهی هموطنان هستم. امیدوارم در پیشگاه خدا و خلق او روسفید شوم.
مبنع: روزنامه ایران