اولین جلسه شورای راهبردی «مهار، کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی» در استانداری ایلام به ریاست معاون سیاسی امنیتی استاندار و با حضور جمعی از محققان، جامعه‌شناسان و روان‌شناسان که دغدغه‌های خود را در این زمینه بیان کردند برگزار و معاون استاندار هم به آن‌ها اطمینان داد که این سلسله جلسات ادامه خواهد داشت و ضامن اجرایی برنامه‌ها و راهکارهای صاحب‌نظران معاونت سیاسی امنیتی و حوزه اجتماعی استانداری خواهد بود.
دکتر «حسین مهدی‌زاده» معاون پژوهشی دانشگاه ایلام، در اولین جلسه شورای راهبردی مهار، کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی در استانداری ایلام با طرح این سوا لات که شورای مذکور فقط به دنبال کار تحقیقاتی و پژوهشی است یا در اجرای برنامه‌های اجرایی دستگاه‌ها ورود پیدا می‌کند؟ اظهار کرد: در ابتدای کار باید در مورد وضعیت فعلی استان به جمع‌بندی برسیم تا چگونگی وضعیت اجتماعی استان معلوم شود و در ادامه روند اجرا را دید تا جلوی برنامه‌های اشتباه گرفته شود و از طرف دیگر سطح مطالعات شورا و اینکه می‌خواهد چه لایه‌هایی موردتحقیق قرار گیرد را باید مشخص کرد.
وی با انتقاد از اینکه چرا در حوزه‌ی آسیبهای شاخص تیم تخصصی نداریم، اظهار کرد: آیا علت اینکه تاکنون کتاب‌های مرجع در حوزه اجتماعی نداریم به کمبود بودجه یا دلایل مختلف اعضاء هیئت‌علمی دانشگاه‌ها برمی‌گردد؟ در این شورا باید تیمی شکل گیرد که با حمایت استان بتواند بر روی چند آسیب اولویت‌دار تمرکز پیدا کند تا پس از چند سال شاهد نتایج آن باشیم.
دکتر «راضی ناصری‌فر» معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان ایلام اظهار کرد: در فرآیند بررسی آسیبهای اجتماعی باید چهار دیدگاه جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی در نظر گرفته شود و در همین راستا نیز پیشنهاد ما تشکیل چهار کمیته با گروه‌های زیرمجموعه جهت برنامه‌ریزی مختلف در شورای راهبردی است.
وی علت ناکارآمدی برنامه‌ها را فعالیت جداگانه‌ی دستگاه‌ها عنوان کرد و گفت: اگر احساس نیاز به هماهنگی‌های بین بخشی وجود دارد می‌توان امور مشورتی را از طریق شورای راهبردی انجام داد و پس از تهیه خوراک و فکر آن‌ها را جهت اجرا به دستگاه‌ها داد او باید به این نکته نیز توجه کرد که آمارگیری زمانی مفید واقع می‌شود که پروژه‌هایی از قبل برای آن تعریف شده باشد.
ناصری‌فر ادامه داد: اعتقاد حوزه بهداشت در جهت کاهش آسیبهای اجتماعی اصلاح مناطق پرخطر، توانمندسازی خانواده‌ها، ایجاد شبکه‌های اجتماعی، توجه به بُعد معنوی شهروندان با ایجاد انگیزه و تقویت حس اعتمادبه‌نفس است پس بهتر آن است که آیتم‌های مهم حوزه اجتماعی برای آغاز کار مشخص شود تا افق روشنی در نتیجه‌گیری متصور شد.
دکتر «ستار کیخاوندی»، روان‌شناس در اولین جلسه شورای راهبردی حوزه اجتماعی استانداری ایلام اظهار کرد: نباید در جهت مهار، کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی تنها آسیب‌شناسی مدنظر باشد چراکه چنین تدبیری منتج به نتیجه نخواهد شد هرچند در بررسی‌ها فاکتورهای زیادی برای آسیب‌شناسی وجود دارد و در نهایت در خروجی‌ها شاهد آن هستیم که آسیب‌دیده به‌جای آسیب موردتوجه قرار می‌گیرد.
وی با تأکید بر اینکه در حوزه آسیبهای اجتماعی طلاق زودهنگام، خشونت‌ها و پدیده اعتیاد متناسب با سطح آسیب‌ها موردتوجه قرار گیرد، ادامه داد: در سطوح میانی آسیب که خانواده‌ها و دستگاه‌ها وجود دارد برنامه‌های عملی تدوین شود و در سطح کلان که سیاست‌گذاری‌های خاص خود را دارد روندی بالا به پایین یا پایین به بالا را ترسیم نکنیم بلکه آسیب‌ها را در یک سیکل خاص پیگیری کنیم.
کیخاوندی خاطرنشان کرد: با توجه به فقدان آمار و اطلاعات مستدل سعی شود برای اولین بار شناسنامه ایلام در حوزه آسیبهای اجتماعی در اختیار شورای راهبردی با شاخص‌های معلوم قرار گیرد تا بدین‌سان اطلاعات درست کسب شود و برای پژوهشگران قابل استفاده باشد.
«خلیل کمربیگی» جامعه‌شناس گفت: زمینه‌ی بسیاری از آسیب‌ها به نظام اجتماعی کل برمی‌گردد و تنها یک‌سوم آن‌ها خاص استان ایلام است، بااین‌وجود اگر تصمیمات این شورا تبدیل به دستورالعملی واحد برای دستگاه‌های اجرایی نشود انتظار خروجی مناسب را نمی‌توان داشت.
وی افزود: شورای راهبردی با پژوهشگران حوزه اجتماعی همکاری لازم را در دادن آمار و اطلاعات داشته باشند تا به مشکلات پژوهشگران فعلی که در گرفتن اطلاعات با عبارت «محرمانه» بودن روبرو هستند، مبتلا نشوند از طرفی چون شورای راهبردی قدرت بالایی در حوزه اجتماعی دارد در گام نخست آسیب‌ها را رصد و سپس سطح‌بندی نماید تا بانک اطلاعاتی واحدی تدوین شود و در ادامه برای هر آسیب در سطح کمیته‌ها تصمیم‌گیری و برنامه‌هایی را تدوین کند.
کمربیگی تأکید کرد: متأسفانه فقدان بانک اطلاعاتی در حوزه آسیبهای اجتماعی باعث شده ایلام به‌عنوان استان جرم‌خیز کشور معرفی شود.
در ادامه «مریم کریمی» مسئول اورژانس بهزیستی ایلام گفت: بر اساس مشارکت‌های مردمی موفق به شناسایی آسیب‌ها در مناطق مشخص‌شده‌ایم بهترین روش آسیب‌شناسی در شورای راهبردی این است که از ظرفیت مردم در مناطق مختلف نیز استفاده شود.
وی افزود: آمار و اطلاعات موجود است اما راهکارهایی که آسیبهای اجتماعی را کنترل و کاهش دهد وجود ندارد.
دکتر «علی موسی‌نژاد»، جامعه‌شناس و عضو هیئت‌علمی دانشگاه ایلام نیز در این نشست گفت: آسیبهای اجتماعی برآیند فشارهای مختلفی است که در سطوح مختلف تولید می‌شود و بر افراد جامعه وارد می‌آید؛ فشارهایی مانند فقر، بی‌عدالتی، بیکاری، تبعیض، تنش‌های خانوادگی و ... . برای کاهش این آسیب‌ها باید ابتدا این فشارها را کنترل کرد و از طرف دیگر، حمایت‌های اجتماعی افراد را تقویت و با آموزش آن‌ها، توان مقابله‌ای‌شان را افزایش داد.
این مدرس دانشگاه در مورد روش‌های کاهش آسیبهای اجتماعی اظهار کرد: محرومیت‌زدایی به معنای شناسایی افراد محروم مطلق و ایجاد فرصت‌هایی برای توانمندسازی آن‌ها است همچنین باید سرمایه اجتماعی را با اعتمادسازی، افزایش مشارکت‌ها، تشویق افراد به عضویت در سمن‌ها و آموزش مدیران فضای مجازی تقویت کرد و حتی با افرادی که موجب تضعیف سرمایه اجتماعی می‌شود، برخورد صورت گیرد.
وی گفت: نشاط اجتماعی، حساس‌سازی، آموزش به گروه‌های مختلف، تقویت عدالت توزیعی و کیفری از طریق افزایش نظارت دولتی به‌ویژه در توزیع عادلانه فرصت‌های شغلی و همچنین ایجاد محدودیت در دسترسی به وسایل ارتکاب جرم از دیگر عوامل مبارزه با آسیبهای اجتماعی هستند.
موسی‌نژاد با تأکید بر اینکه تکیه‌بر اطلاعات عمومی ما را در حوزه اجتماعی به نتیجه نمی‌رساند، خاطرنشان کرد: عملیاتی کردن برنامه‌ها در حوزه اجتماعی باید مبتنی بر پژوهش‌های علمی باشد. ما باید به ارزشمندی تحقیق ایمان بیاوریم و برای شناخت درست مسائل و ریشه‌یابی آن‌ها باید کارشناسان بومی را به انجام تحقیقات کاربردی تشویق کنیم.
این جامعه‌شناس تأکید کرد: صحبت کردن و ارائه نظر در این شورای راهبردی باید منجر به کارهای عملی شود و در این راه نیز می‌توان از تجربیات سایر استان‌ها و کشورها استفاده کرد.
دکتر «فتح‌الله محمدیان» روان‌شناس و مدرس دانشگاه نیز در این نشست اظهار کرد: در بحث از آسیبهای اجتماعی باید مداخلات تک‌محوری کنار برود و با آسیبهای اجتماعی در قالب‌های چند محوری تأکید شود تا به نتیجه رسید.
وی با بیان اینکه پدیده‌های اجتماعی تغییر وضعیت داده، بنابراین باید رویکردهای ما نیز نوین شود، افزود: در حال حاضر مرکزی با عنوان «مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیبهای اجتماعی روانی» در دانشگاه علوم پزشکی تشکیل شده است اما به لحاظ داده‌های آماری مشکل داریم اگر بر اساس اهداف شورای به اجماع نظر برسیم می‌توان این مرکز را به تنها جایگاه در صدور آمار واحد تبدیل کرد.
محمدیان اضافه کرد: در جلسات بعدی شورا دستور کار مشخص باشد تا بتوان راهکارها و پیشنهادات ارائه شود و از جهت دیگر در بررسی آسیبهای اجتماعی افراد غیرمتخصص نظر ارائه ندهند.
در ادامه دکتر «رحمت رمضانی» رییس نظام روان‌شناسی و مشاوره استان گفت: در پژوهشی که توسط سازمان روان‌شناسی با کمک آموزش‌وپرورش انجام شد سند جامع آسیبهای اجتماعی فراهم شد که داده‌های آماری خوبی به دست آمد و نشان داد بیشتر آسیب‌ها در حوزه دانش‌آموزی و خانواده‌ها اتفاق می‌افتد که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
رمضانی تأکید کرد: ابتدا باید بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده جمع‌بندی حوزه موردنظر صورت گیرد و سپس اولویت‌ها را مشخص کرد و بیشتر توجه بر روی آسیب‌هایی باشد که در حال تبدیل‌شدن به بحران هستند.
دکتر «حیران پورنجف» جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه هم گفت: همان‌گونه که یک ساختمان نیاز به معمار، نقشه و نیازهای مختلف برای ساخت‌وساز و بهره‌برداری دارد باید اهتمام کامل در تشکیل این شورا و حمایت از آن وجود داشته باشد و حتی آینده‌نگری‌های موردنیاز در برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته اعمال شود.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه نگاه ترکیبی لازمه کار در حوزه‌ی آسیبهای اجتماعی است، گفت:
متأسفانه در مباحث تحقیقاتی حب و بغض وجود دارد، ابهام در مسئله‌یابی داریم، دستگاه‌ها جزیره‌ای عمل می‌کنند در چنین شرایطی اگر متولی امر یک مرکز باشد منجر به ترکیب اطلاعات و برنامه‌ریزی منسجم خواهد شد.
پورنجف بر آموزش‌های نهادها، دستگاه‌ها و افراد مختلف تأکید کرد و گفت: بازآموزی در همه سطوح یکی از نیازهای اولیه بحث آسیب‌ها است تا به سطحی از اعتمادسازی دست پیدا کنیم از طرفی نباید آمارگیری و حتی پژوهش‌ها سفارشی صورت گیرد چراکه درصد خطا در چنین مواردی بالا می‌رود.
«محمدرضا تردست» معاون فرهنگی ورزش و جوانان استان ایلام اظهار کرد: آسیبهای مختلفی مثل طلاق زودهنگام، خشم، اعتیاد و... در سطح استان وجود دارد که اولویت‌بندی آسیب‌ها را به امری ضروری تبدیل کرده است.
وی با اشاره به اینکه تشکیل کارگروه‌ها موجب شناسایی آسیبهای مختلف در بخش‌های شهری و روستایی خواهد شد، ادامه داد: در کنترل و کاهش آسیب‌ها در همه مناطق شهری و روستایی شهرداری‌ها ورود پیدا کنند و از طرفی نیاز به مراکزی جهت ایجاد نشاط به‌صورت محسوس لمس می‌شود و در تحقق اهداف شورای راهبردی می‌توان از توان سمن‌ها به‌عنوان پرچم‌داران فعالیت‌های اجتماعی استفاده کرد.
«شاپور کردی» معاون فرهنگی و اجتماعی بهزیستی استان ایلام گفت: آمارها در انواع آسیبهای اجتماعی موجود است و به‌خوبی نشان داده است که هرکدام از آسیب‌ها معلول علت‌های مختلفی است اما وقتی نگاه‌ها در رفع آسیب بر روی یک منطقه آسیب‌زا معطوف و مابقی محیط‌ها نادیده گرفته می‌شود نه‌تنها آسیب از بین نمی‌رود بلکه در سایر مناطق آسیب‌ها نیز افزایش می‌یابد.
کردی با بیان اینکه تمرکز ما بروی لایه‌ی ظاهری آسیب است درصورتی‌که باید به لایه‌های زیرین توجه کرد، ادامه داد: مشارکت اجتماعی، مسوولیت‌پذیری، پشتکار، ارتباط مؤثر شهروندان و حتی درک دیگران از راههای کنترل و کاهش آسیب‌ها است.
وی به حجم بالای امور اداری در دستگاه‌ها اشاره کرد و گفت: حجم بالای امور کاری مدیران را از برنامه‌ریزی در حوزه آسیب‌شناسی غافل می‌کند پس نیاز است خوراک و برنامه‌های عملی به دستگاه‌ها در راستای بحث برای اجرا داده شود و بر آن‌ها نظارت کافی صورت گیرد.
«یداله جایدری» معاون آموزش‌وپرورش استان ایلام با بیان اینکه در اجرای برنامه‌ها بین قشر تحصیل‌کرده با کف جامعه شکاف وجود دارد، گفت: باید در برطرف کردن چنین فاصله‌ای به دنبال راهکار جدید باشیم اما اگر پیگیری‌ها را از لایه‌های پایینی جامعه شروع کنیم نتیجه‌ی مطلوب یقیناً حاصل خواهد شد و در این رابطه نیز نباید منتظر جذب اعتبارات بود بلکه مشارکت همه نهادها می‌تواند باعث برداشتن گام‌های مؤثر در این خصوص باشد.
وی افزود: مدارس بهترین پایگاه برای آسیب‌زدایی است هرچند در اجرای برنامه‌ها باید به دنبال افزایش مشارکت‌های اجتماعی نیز باشیم.
«توفیق عقابی»، قائم‌مقام صداوسیمای مرکز ایلام نیز بر دامن‌گیر بودن آسیب‌ها تأکید کرد و گفت: از بخشی‌نگری به حوزه آسیب‌ها باید پرهیز کرد و برای تدوین برنامه‌های مؤثر باید انرژی و اعتبارات اندک دستگاه‌ها را تجمیع و اقدام به تولید برنامه‌هایی کنیم در این زمینه مؤثر باشند.
«عمران خودآموز» معاون فرهنگی ارشاد اسلامی استان ایلام نیز در اولین جلسه شورای راهبردی آسیبهای اجتماعی اظهار کرد: ابتدا جایگاه و حدود مسئولیت‌های افراد و دستگاه‌ها در شورا مشخص شود و سپس تدوین برنامه‌های اجرایی را به بخش دانشگاهی و مردم واگذار و بر روند امور نظارت کافی داشته باشیم.
وی گفت: گاهی ایجاد فضای نشاط‌آفرین، برنامه‌ها و جشنواره منجر به آسیب می‌شوند که این امر نیز لزوم استفاده از نتایج پژوهش‌های علمی را امور اجرایی نشان می‌دهد.
در ادامه مهرعلی‌زاده با بیان اینکه آسیبهای اجتماعی طی فرآیندی طولانی شکل‌گرفته است و یقیناً برگشت به دوران قبل از بروز آسیب نیازمند به مدت زمان طولانی‌تری دارد، ادامه داد: سرمایه‌های اجتماعی در انواع مختلف خود برآیند فعالیت‌های حوزه اجتماعی است که در مدت‌زمان چندین ساله شکل می‌گیرند و در مشارکت‌های که برنامه‌های اجتماعی دارند صاحب مراودات و نشاط اجتماعی بیشتری باشند.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری ایلام با تأکید بر این موضوع که خروجی برنامه‌های شورای راهبردی باید رویکردی بهداشتی و نه کلنیکی داشته باشد، گفت: مهمترین زمینه‌های بروز آسیبهای جامعه بیکاری، بی‌عدالتی، اختلال در هویت و... است بر همین اساس نیز پژوهش‌هایی که طی دو سال گذشته انجام شده است نشان می‌دهد اولویت‌بندی آسیب‌ها با خشونت، اعتیاد و جرائم است.
مهرعلی‌زاده ادامه داد: برنامه‌های اجرایی شورای راهبردی برداشتی مشترک از نگاه‌های اعضاء شورا است و با توجه به فلسفه تشکیل شورا که مهار، کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی است اقدامات اساسی آن موجب پیشبرد اهداف در آینده باشد.
وی تأکید کرد: حوزه‌ی اجتماعی در قالب برنامه‌های مختلف توسعه‌ایی، بخشی منفعل و تحت تأثیر سایر حوزه‌های اقتصادی و سیاسی قرار می‌گیرد اما در همین شرایط انفعال نیز با توجه به برنامه پنجم توسعه می‌توان مدعی بود وضعیت اجتماعی حالتی مطلوب و ایده‌آل به شمار می‌آید.
وی خاطرنشان کرد: اهمیت توجه به ناهنجاری‌ها و آسیبهای اجتماعی به حدی بالا است که رییس‌جمهور در مراسم تنفیذ بعد از معیشت مردم، توجه به آسیبهای اجتماعی را اولویت برنامه‌های دولت یازدهم عنوان کرد در همین راستا نیز حوزه اجتماعی استانداری در طول دو سال گذشته با توجه به اهمیت آسیب‌شناسی مسائل اجتماعی اقدامات متفاوتی همچون انجام طرح پیمایش ملی سرمایه‌های اجتماعی، تدوین اثر ده‌جلدی از چکیده تحقیقات حوزه اجتماعی، تدوین کتاب و فعال‌سازی اتاق فکر را به‌دوراز شتاب‌زدگی و قبول واقعیت‌های جامعه در دستور کار داشته است.
مهرعلی‌زاده با بیان اینکه در تحقق برنامه‌های حوزه اجتماعی محدودیت منابع وجود دارد، تصریح کرد: به دلیل کمبود منابع مالی سعی براین است اهداف پیش‌رو را با دو راهبرد استفاده از مشارکت و گفتگوی اجتماعی جلو ببریم و تنها دولت یک نقش نظارتی را عهده‌دار باشد برای تحقق این راهبردها نیز شورای راهبردی مهار، کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی را برای همراهی و همفکری اعضاء تشکیل شده است.
به گزارش ایسنا، «حسین کلانتری»، معاون سیاسی امنیتی استاندار ایلام نیز هدف از تشکیل چنین شورایی را اخذ نظرات و پیشنهادات کارشناسان و تدوین آن‌ها برای مشخص کردن مسیر راه آینده حوزه‌ی اجتماعی و فرهنگی استان عنوان و تصریح کرد: باید از سرمایه‌های اجتماعی همچون اساتید دانشگاه و محققان پاسداری شود چون حمایت از سرمایه‌های اجتماعی اعتماد عمومی را در پی خواهد داشت.
وی با بیان اینکه وجود آسیب در دل جامعه تا حدودی امری طبیعی است اما کنترل و کاهش آن‌ها واجب است، تصریح کرد: سال گذشته طرح «پیمایش ملی سرمایه‌های اجتماعی در ایران» به‌صورت سراسری برگزار شد که مؤلفه‌های مهمی را در اختیار قرار داد اما باید به این اجماع رسید که چه آسیب‌هایی در اولویت حوزه اجتماعی قرار گیرند و در کنار این اولویت‌بندی‌ها باید به دنبال ایجاد فضایی شاد و امیدبخش همراه بانشاط و رفاه اجتماعی و رضایت‌مندی عموم جامعه بود.
معاون سیاسی امنیتی استاندار ایلام گفت: با تشکیل جلسات مستمر شورای باید به اینجا برسیم که وضعیت استان برای اخذ تصمیم مشخص شود به این معنا که در حوزه آسیب‌ها بدانیم چه وضعیتی داریم و در جهت کنترل و کاهش آن‌ها چه برنامه‌هایی در چه مدت‌زمانی باید به اجرا درآید.
معاون سیاسی امنیتی استانداری با تأکید بر اینکه مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیبهای اجتماعی روانی تبدیل به مکانی برای آغاز کارهای پژوهشی باشد تا اساتید دانشگاه و محققان برآوردی درست از وضعیت استان را به دست آورند و خوراک موردنظر را به دستگاه‌های مسئول تزریق کنند، تصریح کرد: ارتباط‌گیری پژوهشگران جوان درزمینه‌ی آسیبهای اجتماعی ما را به این باور می‌رساند که باید با اطلاعات دقیق علمی وارد حوزه اجرا شویم.
وی ضمانت اجرایی برنامه‌های این شورا را معاونت سیاسی امنیتی استانداری اعلام و از سلسله نشست‌های شورا به‌صورت زمانبندی شده با نظر اعضا خبر داد.
