آمار موجود از خانه های خالی غلط است!

بازار مسکن با تمام فراز و فرودهایش در خلال سال های گذشته و آینده نامعلومش در سال 96، وارد فاز تازه ای از ابهام شده است که اگر صحیح باشد، می تواند خبری مهم در ایجاد تغییر شرایط این بازار در سال های پیش روی باشد. 

به گزارش تابناک اقتصادی، بخش مسکن و ساختمان، یکی از بخش های اقتصاد ایران است که در خلال پنج سال گذشته در رکود محض بوده است. البته اگر رشد ناچیز این بخش در سال های 89 و 90 را نادیده بگیریم، به بیان دقیق تر از سال 1388 روند نزولی آن آغاز شده است. واقعیت اینکه بخش ساختمان و مسکن ازجمله بخش‌های اشتغال‌زا و بزرگ اقتصاد ایران به ‌حساب می‌آید که رونق آن می‌تواند علاوه بر تأثیر بر شاخص‌های کلان اقتصادی راهکاری مفید برای کاهش بیکاری قلمداد شود؛ از همین روی، همواره یکی از دغدغه‌های سیاست‌گذاران و برنامه ریزان، رونق این بخش از اقتصاد بوده است.

بازار مسکن در چندماهه گذشته آبستن اظهارنظرها و گمانه زنی های متفاوتی بوده است که عمدتا پیرامون آینده قیمتی و رونق یا رکود آن در سال 96 بوده و از همین روی، این بازار را با ابهام هایی روبه رو کرده است. اولین ابهامی که با شروع سال 96 در حوزه کارشناسی شکل گرفت مربوط به گزارش بانک مرکزی از وضعیت مسکن بود که در آن به مسأله افزایش قیمت ها و کاهش معاملات در اسفندماه سال 95 اشاره شده بود و این موضوع بر خلاف اظهارنظرهای برخی کارشناسان و فعالان حوزه مسکن بود که با استناد به آمارهای دی ماه و بهمن ماه خبر از رونق نسبی بازار  مسکن در سال 96 می دادند و همین مسأله زمینه ساز ایجاد یک ابهام و نبود چشم انداز روشن برای سال پیش رو شده است.

اما امروز ابهام جدیدی در بازار مسکن شکل گرفت که چنانچه واقعیت داشته باشد، می تواند یک زنگ خطر برای مسکن و ساختمان و وجود تقاضای پنهان و احتمال ایجاد تکانه های قیمتی برای مسکن در سال یا سال های پیش روی باشد. مرکز آمار ایران در آخرین روزهای سال 95، نتایج سرشماری نفوس و مسکن را اعلام کرد که طبق آن حدود 2 میلیون و 500 هزار مسکن خالی در کشور وجود دارد؛ اما امروز ایرج رهبر، عضو انجمن انبوه سازان در گفت و گو با فارس گفت: متأسفانه ارائه آمارهای غلط از سوی اداره آمار از وجود 2.5 میلیون خانه خالی از سکنه باعث شده تا این تصور به وجود بیاید که تولید از عرضه مسکن پیشی گرفته، در حالی که از دهه 40 تاکنون تولید مسکن همواره از تقاضا عقب بوده است.

وی همچنین تأکید کرد: عدم ساخت و ساز متناسب با تقاضا از سه یا چهار سال گذشته باعث شده تا این روزها شاهد افت شدید آمار ساخت و ساز باشیم و به ‌رغم اینکه در طرح جامع مسکن پیش‌بینی سالانه ساخت یک میلیون مسکن شده است، آمارها حاکی از ساخت 200 هزار واحد مسکونی می‌دهد. رهبر ادامه داد: به هر حال، طبق گزارش‌های اداره ثبت سالانه 850 هزار ازدواج در کشور ثبت می‌شود، این آمار به خوبی نشان می‌دهد که سالانه باید چه میزان مسکن تولید و عرضه شود.

مسأله وجود تقاضای پنهان در بخش مسکن، مسأله جدیدی نیست و در ادوار اقتصادی مختلف آثار خود را به صورت هجوم برای خرید مسکن نشان داده است و موجبات افزایش یکباره و لجام گسیخته این بخش از اقتصاد ایران را به وجود آورده است. البته به نظر می رسد که فارغ از اظهار نظر انجام شده و با پذیرفتن آمار خانه های خالی منتشره از سوی مرکز آمار، باز هم زنگ خطر در مسئله عدم توازن عرضه و تقاضای مسکن در کشور مدتی است زده شده و باید با نگاهی دقیق تر و مسئولانه تر این موضوع مورد تحلیل و سیاست گذاری قرار گیرد.

در همین راستا، رشد اجاره نشینی در کشور یکی از نشانه های وجود تقاضای پنهان در بازار مسکن است. در حالی که در سه دهه گذشته توان خرید مصرف کنندگان، متناسب با رشد قیمت مسکن در کشور افزایش نیافته است، ادامه رکود فعلی و افزایش درآمد مصرف کنندگان در سال های آتی می تواند منجر به هجوم دوباره خریداران و ایجاد عدم توازن مجدد در بخش مسکن شود. به عقیده کارشناسان یکی از علل اصلی در ایجاد خانه های خالی و کاهش تقاضا در بازار مسکن، کاهش قدرت خرید خریداران است که همان طور که اشاره شد، ناشی از این بوده که در چند دهه گذشته رشد قیمت مسکن بسیار بالاتر از رشد درآمد خریداران بوده و همین، بخش عمده ای از خانوارها را به سمت بازار رهن و اجاره سوق داده است. رکود هفت ساله مسکن می تواند منجر به کاهش عدم تناسب شکل گرفته بین افزایش قیمت مسکن و سطح درآمدها باشد و همین مسأله، می تواند زمینه ساز ایجاد تقاضای مضاعف در سال های آتی و یک زنگ خطر برای بازار مسکن قلمداد شود.

خاطرنشان می شود، بنا بر آخرین سرشماری صورت گرفته از سوی مرکز آمار، رشد اجاره‌نشینی در یک دهه گذشته رو به افزایش بوده است؛ در حالی‌ که در سال 85، 29 درصد خانوارهای ایرانی مستأجر بوده‌اند، این رقم در سال 95 به حدود 37 درصد رسیده و این مسأله تا حدودی مؤید چرایی افزایش خانه های خالی در سال های گذشته است./ف