افزایش مصرف دخانیات به‌ویژه سیگار در کشور از جمله مشکلاتی است که به‌طور مستقیم با سلامتی افراد جامعه سر و کار دارد و باید اقدام جدی برای مبارزه با آن صورت بگیرد. براساس آخرین آمار منتشرشده، سالانه حدود ٦٠ تا ٦٥میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می‌شود. از این تعداد، ٢٥میلیارد نخ تولید داخل و ٢٠میلیارد نخ نیز محصول مشترک است؛ اما ٢٠میلیارد نخ به‌صورت قاچاق و بدون هیچ‌گونه نظارت و پرداخت مالیات وارد کشور می‌شود که این میزان٣٠ تا ٤٠درصد سهم بازار دخانیات را به خود اختصاص داده است.
همچنین براساس گزارش‌های منتشرشده، ایران سهم بسیار زیادی را از گردش مالی ٣٥٠میلیون دلاری سیگار در جهان به خود اختصاص داده است که آن هم از راه غیرقانونی است. گردش مالی سیگار در کشور نیز سالانه ٤هزارو٥٠٠میلیارد تومان اعلام شده است که ٥٥درصد این مبلغ معادل٢هزارو٥٠٠میلیارد تومان سهم سیگار قاچاق است به این معنا که قاچاقچیان و شرکت‌های خارجی تولیدکننده سیگار چه صهیونیستی باشند یا نباشند سود خود را از واردات و فروش این محصول در داخل کشور می‌برند؛ اما در مقابل علاوه بر آسیبی جدی که واردات این محصول ضرررسان بر پیکره جامعه وارد کرده است، درآمدی عظیم حاصل از اخذ عوارض واردات سیگار از کف دولت رفته است.
مسئولان دولتی و کارشناسان، رسمی‌کردن واردات سیگار، افزایش مالیات و وضع مالیات بر خرده فروشی را از راهکارهای مدیریت مصرف سیگار عنوان می‌کنند. اگر قیمت هر بسته سیگار را در مبدأ واردات ٦٠٠تومان در نظر بگیریم، در یک محاسبه سرانگشتی مبلغ عوارض ٤٠درصدی بر یک‌میلیارد بسته سیگاری که به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود، چیزی حدود ٢٤٠میلیارد تومان خواهد شد که سالانه به جیب مافیای قاچاق سیگار می‌رود. همچنین، به گفته دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات حتی تولیدکنندگان و واردکنندگان رسمی سیگار نیز بر سر دولت و مردم کلاه گذاشته و به‌عنوان مثال یک بسته سیگار را که با قیمت ٦٠٠تومان وارد کرده‌اند، به قیمت ٤هزارو٥٠٠تومان به فروش می‌رسانند در‌حالی‌که مالیات را برای همان ٦٠٠تومان پرداخته‌اند.
بنابراین به نظر می‌رسد افزایش‌نیافتن و وضع مالیات بر خرده فروشی، نداشتن برخورد جدی و سختگیرانه با قاچاق سیگار و رسمیت نبخشیدن به واردات آن نه‌تنها جلوی آسیبی که این محصول به جامعه وارد می‌کند، نمی‌گیرد بلکه باعث انتفاع قاچاقچیان و شرکت‌های تولیدکننده مواد دخانی نیز می‌شود. همچنین دولت درآمد عظیمی را از دست می‌دهد که می‌توانست از آن برای التیام بخشی زخم‌های فراوانی که در بخش‌های درمانی، عمرانی و ... دارد استفاده کند.
با وجود اینکه مسئولان ذی‌ربط دائماً افزایش مالیات بر سیگار را به‌عنوان راهکار اصلی مدیریت مصرف آن عنوان می‌کنند و سازمان بهداشت جهانی نیز سال گذشته «افزایش مالیات بر سیگار» را به‌عنوان شعار روز جهانی بدون دخانیات قرار داد؛ اما در جلسه اخیر کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی پیشنهاد افزایش مالیات بر واردات سیگار رد شد و تصویب نشد.
افزایش مالیات بر سیگار، تولید داخل را زیر سوال می‌برد
عضو کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در توضیح اینکه چرا افزایش مالیات بر سیگار رأی نیاورد گفت: افزایش مالیات بر سیگار، وضعیت شرکت‌های تولیدکننده داخلی را دچار مشکل می‌کند، هرچند که در عمل برای سیگار و برخی نوشیدنی‌های گازدار مبلغی به عنوان مالیات و عوارض در نظر گرفته شده است.
«اسماعیل جلیلی» با اشاره به اینکه قاچاق سیگار در کشور را نمی‌توان برای دریافت مالیات کنترل کرد، اظهار کرد: در چنین شرایطی افزایش مالیات بر سیگار محصول داخلی و تولید داخل را زیر سوال می‌برد و زمینه برای تسخیر بازار سیگار توسط قاچاقچیان فراهم می‌شود.
وی با بیان اینکه رسمی‌کردن واردات سیگار به این معناست که بازار داخلی را به محصولات ضرررسان واگذار کرده‌ایم، یادآور شد: رسمی‌کردن واردات این محصول هرچند سود اقتصادی به همراه داشته باشد، درست به نظر نمی‌رسد و باید با مشارکت شرکت‌های داخلی برای تولید این محصول در داخل کشور اقدام کرد.
اما یک مقام در شرکت دخانیات که از افشای نامش خودداری کرده است، دراین‌باره به ابتکار گفته است: آقایانی که استدلال حمایت از تولیدات داخلی را به میان می‌آورند، خودشان هم می‌دانند که مصرف‌کنندگان سیگارهای وارداتی درصورتیکه برند مورد علاقه خود را پیدا نکنند بدون‌شک به دنبال برندهای هم سطح خارجی خواهند رفت و از سیگارهای تولید داخل استفاده نخواهند کرد.
واردات سیگار رسمی هم نشود، تولیدکننده خارجی سود خود را از فروش سیگار به ایران می‌برد
مدیر‌عامل سابق شرکت دخانیات و عضو کنونی کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز گفت: مسئولیت کنترل عرضه و تقاضا برعهده دولت است و باید سیاست‌های خود را در راستای کاهش مصرف سیگار در جامعه پیاده کند؛ اما اگر به هر دلیلی این اتفاق رخ ندهد، درصورتیکه کالای مورد نیاز متقاضی از راه قانونی تأمین نشود، وی اقدام به تهیه آن کالا از راه‌های دیگر خواهد کرد.
«حسین طلا» با اشاره به عواقب واردات سیگار از مبادی غیرقانونی بر ضرورت جلوگیری از قاچاق آن تأکید کرد و افزود: واردات سیگار از راه قاچاق در وهله اول باعث می‌شود عوارض، حقوق و مزایای قانونی که باید به دولت پرداخته شود به قاچاقچی سیگار برسد و یک قاچاقچی نیز نه‌تنها پول خود را برای عمران و آبادی کشور به‌کار نمی‌گیرد، بلکه این پول در مصارف غیرمشروع هزینه می‌شود.
وی به واردات سیگار تقلبی از راه قاچاق اشاره کرد و یادآور شد: از دیگر مشکلاتی که قاچاق سیگار به همراه دارد این است که چون هنگام ورود، بررسی نمی‌شود، سیگار با برندی معروف وارد شده است؛ اما محتویات آن تقلبی یا از تاریخ گذشته است، همان‌طور‌که برند تقلبی سیگار بهمن را در خارج از ایران تولید می‌کنند و آن را با قیمتی پایین‌تر در داخل کشور به فروش می‌رسانند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه قاچاق سیگار به ایران را می‌توان به منزله یک تهدید نیز در نظر گرفت، اظهار کرد: دشمنان نظام مدام کشور را به از بین بردن نسل ایرانیان تهدید می‌کنند، بنابراین اگر سیگارهای قاچاق را به مواد کشنده یا سمی آلوده کنند، می‌توان حدس زد که چه فاجعه بزرگی رقم خواهد خورد.
وی ادامه داد: مسئله‌ای که در رسمی‌کردن واردات سیگار باید در نظر گرفت این است که اگر از صهیونیستی‌بودن یک کالا اطمینان حاصل پیدا کردیم، نباید اجازه دهیم که آن کالا زیانی به ما وارد سازد؛ اما در‌حال‌حاضر چون برخی بر این باورند که به‌عنوان مثال سیگار مارلبرو متعلق به یک شرکت صهیونیستی است با رسمی‌کردن واردات این محصول مخالفت کرده و اجازه تولید آن در داخل کشور را هم نمی‌دهند در‌حالی‌که سیگار مارلبرو به وفور در کشور یافت می‌شود و این نشان‌دهنده این است که شرکت تولیدکننده آن سود خود را از فروش این سیگار در داخل کشور می‌برد؛ اما دولت و نظام از آن بی‌بهره‌اند.
وضع مالیات بر خرده‌فروشی، یگانه راه مبارزه با قاچاق و کاهش مصرف دخانیات
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی گفت: افزایش تولید و مصرف سیگار از مشکلات جدی کشور است و آمارهای اخیر از افزایش مصرف دخانیات در میان دانش‌آموزان، دانشجویان و زنان جامعه
حکایت دارد.
«محمدحسن قربانی» افزود: متأسفانه تاکنون برنامه مدون سختگیرانه یا پیشگیرانه‌ای در کشور اجرا نشده است و به نظر می‌رسد که بهترین شاخص برای مدیریت مصرف سیگار مالیات باشد.
وی با بیان اینکه ١٠درصد مردم کشور سیگار مصرف می‌کنند؛ اما هزینه‌های گران درمان آنها بر دوش ٩٠درصد دیگر مردم است، اظهار کرد: با وضع مالیات و افزایش هزینه دخانیات، عواقب آن بردوش مصرف‌کننده خواهد بود؛ اما کاهش مالیات و در دسترس‌بودن سیگار باعث شده است که مصرف‌کننده هزینه‌ای نپرداخته و سایر افراد قربانی شوند.
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه در بسیاری از کشورهای موفق درزمینه مدیریت مصرف سیگار، مالیات آن را تا ٨٠درصد نیز افزایش داده‌اند، خاطرنشان کرد: خوشبختانه امسال با تعاملی که به وجود آمد مجلس را مجاب کردیم که مالیات بر خرده‌فروشی وضع کند.
وی درباره رأی‌ندادن کمیسیون تلفیق به افزایش مالیات بر سیگار، گفت: این یکی از اشتباهات فاحش و استراتژیکی است که رخ داده است و من به این کار نقدی قانونمند و براساس تحقیقات علمی دارم؛ زیرا تجربه نیز نشان داده است که در سال ٨٦ زمانی که مالیات از ٥درصد به ٤٠درصد افزایش پیدا کرد، شاهد کاهش چشمگیر مصرف سیگار بودیم.
قربانی با اشاره به سود بسیاری که قاچاق سیگار برای مافیای آن دارد، اظهار کرد: در‌حال‌حاضر قاچاق این محصول هزینه‌های بسیاری را به کشور تحمیل می‌کند و فقط مافیای سیگار، بدون پرداخت کمترین مالیات از سود بسیاری منتفع می‌شوند.
وی ادامه داد: تنها راه مبارزه با قاچاق و کاهش مصرف دخانیات وضع مالیات بر خرده‌فروشی است.
