شاید در بررسی علل ناهنجاری های اجتماعی که در جامعه مشاهده می گردد نظریات و فرضیات متعددی را بتوان به درستی به کار بست و نتایج منطقی ای نیز از آن استحصال نمود. اما به نظر می رسد برای انعکاس آنچه در جامعه می گذرد بیش از نظریات به مشاهدات تجربی نیازمندیم تا سخن خود را به سند استوار نمائیم.
یقینا انتخاب نظریه علمی برای بررسی وضعیت اجتماعی هر جامعه ای نتایج متفاوتی را در بر خواهد داشت. چه اگر در مکتب مارکسیستی بخواهیم ناهنجاری ها را ریشه یابی کنیم به مساله ای بنام تضاد طبقاتی خواهمی رسید و یا اگر در مکتب کنش متقابل نمادین این مسایل را واکاوی کنیم به امر مهم برچسب زنی خواهیم رسید.
اما از زاویه ای دیگر می توان به مساله ناهنجاری های اجتماعی بخصوص از نوع خانوادگی آن (مانند خیانت همسر به همسر، طلاق، خشونت خانوادگی، همسرآزاری و ..)پرداخت که ماحصل تجربیات و مشاهدات را که بر شرایط جامعه کنونی ما صحیح به نظر می رسد را می توان در دو موضوع مهم ارائه نمود.
1-تفسیر غلط از آزادی فردی
جامعه ما در حال رهانیده شدن از بندهای سنت است و این امری غیر قابل انکار است . سرعت این رهایی و بند خوردن به فرهنگ جهانی بسیار بالاتر از آن است که کسی بخواهد منکر آن شود. امروز اگر در آنسوی مرزها عبارت keep calm I am queen بر لباس ها درج می گردد به فاصله چند روز در تهران و تبریز نیز قابل مشاهده است.
بر همین منوال موضوع آزادی های فردی که تا حدود زیادی محصول مدرن شدن جوامع بخصوص صنعتی شدن آنهاست نیز تابع همین فرهنگ جهانی به جامعه ما وارد شده و در سبد مطالبات اصلی مردم از جامعه قرار گرفته است.
یک مثال همین چند سال تا وقتی متشاکی افسر نیروی انتظامی را می دید استرس فراوانی می گرفت اما امروزه با اطلاع یافتن از حقوق شهروندی و تساهلی که دولت برای احترام به آزادی های فردی به خرج می دهد این رابطه گونه دیگری یافته است.
بیست سال قبل در جلسات اداری بسیاری از نهادها موضوعی بنام انتقاد و آزادی بیان وجود نداشت اما مروزه بسیاری از سازمان ها بعد از انجام پروژه های سنگین جلسات نقد وبررسی برگزار می نمایند.
50 سال قبل زن به عنوان موجود محصور در خانواده بود و از حقوق خود اطلاع چندانی نداشت اما امروزه با توجه به حضور زنان در دانشگاه ها و تحصیل رشته هایی چون حقوق و جامعه شناسی و ... وضعیت اطلاع و مطالبه آزادی های شخصی بسیار متفاوت شده است.
اما در این بین سوء تفسیرهایی نیز از این امر مبارک بوجود آمده است. مثلا زن حس می کند با توجه به کدهایی که در روند تغییرات اجتماعی وجود دارد او می تواند روابطی مخفیانه و بدون اطلاع همسر داشته باشد و این تعریف حوزه خصوصی اوست. و همچنین مرد به اشتباه خیال می کند حریمی خصوصی برای مسائل اداری و تداوم ارتباطات اداری با نامحرمان و .. در ساعات غیر اداری وجود دارد.
2-غلبه حس مالکیت
یکی از مهمترین نمادهای مدرنیزاسیون تحریک روحیه سرمایه داری است. و علی القاعده نکته مهم این روحیه همانا مساله مالکیت خصوصی و سودجوئی است.
با مدرن شدن جوامع و با توجه به نیاز روز افزون کارخانجات و اداره جات و .. برای نیروی کار متنوع حضور بانوان برای مشارکت اقتصادی و اجتماعی در مدیریت جامعه بسیار طبیعی است اما متاسفانه فرهنگ زندگی ها با این حضور اجتماعی بانوان در بخش های مهمی از جامعه شدیدا به صورت نامتوازنی دگرگون شده است.
در جامعه سنتی زن برای شوهر خود دارایی محسوب می گردید و از منافع مادی چندانی به غیر از ارث برخوردار نبود اما با توجه به اینکه شغل منبع مالی مناسبی برای زن ها در جامعه بوجود آورده است حس های مالکانه بسیار تحریک شده و تقسیم بندی های معرفتی میان زن و شوهر بوجود آورده است. ماشین من ماشین زنم. آپارتمان من آپارتمان زنم و...
البته نگارنده دلیلی نمی بیند که ناهنجاری ها را به زن ها نسبت دهد بلکه نکته اینجاست که در جامعه ای که زن ها حقوق چندانی نداشته اند تحولات شگرف کنونی می تواند دوره گذاری ایجاد نماید به دوران حقوق زنان که در صورت عدم مدیریت این دوران بحران های اجتماعی متعددی بوجود خواهد آمد.
وضعیت بغرنج اجتماعی که در مورد مسائل خانوادگی با آن مواجهیم به نظر می رسد ناشی از عدم مدیریت این دوران گذار باشد.
سنت های شکسته شده و آزادی های صدالبته به حق زنان ، اما از سوی دیگر تعابیر غلط مصطلح و از دیگر سو مقهور شدن به حس مالکیت و روحیه سرمایه داری آتش مهیبی برای ثبات جامعه ایرانی بوجود آورده است.
حسن ورزی