حرکت لاک پشتی در اجرای طرح های آبیاری نوین در خراسان شمالی

براساس آمارهای موجود، هم اکنون تنها 19 هزار هکتار از زمین های زراعی آبی استان که 11 درصد سطح کل کشتزارها را تشکیل می دهد به سامانه آبیاری نوین مجهز است و این آماری برای استانی که با تنش آبی زیاد روبه رو است بسیار ناچیز است.
خرده مالکی، معضلی که کشاورزی خراسان شمالی را با 82 هزار بهره بردار از 344 هزار هکتار عرصه کشاورزی تنها در حد اقتصاد معیشتی نگه داشته به طوریکه هم اکنون هر کشاورز استان تنها در سه هکتار زمین کار می کند و این امر مانع اجرای طرح های آبیاری نوین، ارتقای درجه مکانیزاسیون و سایر موارد شده است.
براساس آمارهای موجود همین مقدار زمین نیز برای استفاده بهینه از آن در امر کشت و کار یکپارچه نیست.
کارشناسان حوزه کشاورزی بر این باورند که خرده مالکی و تفکیک اراضی کشاورزی به قطعات کوچکتر مانع اصلی توسعه صنعت کشاورزی به شیوه اقتصادی بوده و آن را در سطح کشاورزی معیشتی نگه داشته است.
به گفته آنان، این وضعیت موجب شده تا کشاورزی در این استان بر پایه اقتصادی شکل نگیرد و تنها معیشت خانواده ها را تامین کند.
با توجه به اینکه در این سال ها بر اهمیت تامین غذایی و افزایش بهره وری در بخش کشاورزی بر اساس چشم انداز بسیار تاکید شده و به همین منظور باید تکلیف خود را با کشاورزی اقتصادی و کشاورزی معیشتی یا تولید پیشرفته مقرون به صرفه و تولید سنتی در راهبرد توسعه کشاورزی مشخص کند.
هم اکنون اشتغال بین 31 تا 37 درصد جمعیت خراسان شمالی در بخش کشاورزی است که در واقع می توان با اقتصادی کردن آن، بخش زیادی از مشکلات اجتماعی و معضلات بیکاری را برطرف کرد که این امر توجه مسوولان را می طلبد.
کارشناسان حوزه کشاورزی گفتند: کشاورزان باید خود بتوانند طرح های بزرگ از جمله اجرای سامانه آبیاری نوین را در راستای افزایش تولید و بالا بردن راندمان تولید در واحد سطح افزایش دهند.
آنان همچنین اظهار کردند: دولت طرح های کشاورزی خوبی از جمله سامانه آبیاری نوین اجرا می کند که اعتبارات و تسهیلاتی نیز به فعالان در حوزه کشاورزی ارائه می شود که تنها کشاورزان صنعتی کار می توانند از این خدمات استفاده کنند اما کشاورزان خرده مالک کمتر قادر به استفاده از این نوع تسهیلات هستند.
آنان با بیان اینکه کشاورزان باید از این فرصت استفاده کنند، اظهار کرد: دولت برای اجرای طرح های آبیاری نوین تا 85 درصد هزینه ها را پرداخت می کند.
آنان افزودند: مشکل فعلی کشاورزان و باغداران کمبود آب است که اجرای طرح های آبیاری نوین می تواند کمک بزرگی در راستای بهینه مصرف کردن از منابع آبی باشد.
به گفته کارشناسان حوزه کشاورزی کشاورزان خرده مالک نیز باید با هم تجمیع شوند تا بتوانند با استفاده از تسهیلات طرح های آبیاری نوین را اجرا کنند چرا که هر استانی که کمتر از اعتبارات و تسهیلات در اجرای آبیاری نوین کمتر استفاده کنند ضرر خواهند کرد.
آنان بر زنجیره ای کردن فعالیت های بخش کشاورزی نیز تاکید کردند و افزودند: کشاورزان باید با هم متحد شوند و تشکلی ایجاد کنند که با کمترین هزینه طرح ها را در سطح مزارع اجرا کنند.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: تنها 20 درصد اعتبار اجرای سامانه آبیاری نوین از محل سفر ریاست جمهوری به این استان جذب شده است.
بهروز عربی در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: از محل سفر ریاست جمهوری به این استان برای اجرای طرح های سامانه آبیاری نوین در سطح باغ ها و مزارع 600 میلیارد ریال اعتبار اختصاص داده شد اما تاکنون از این میزان 120 میلیارد ریال جذب شده است.
وی افزود: اعتبار اختصاص داده شده در یک سرفصل برای اجرای طرح های آبیاری نوین و همچنین انتقال آب با لوله اختصاص یافته است.
وی اظهار کرد: کشاورزان این استان از اجرای طرح های آبیاری نوین استقبال خوب دارند اما متاسفانه اعتبارات در این خصوص کمتر اختصاص یافته است.
وی افزود: طبق تعهد به مدت دو سال باید در این استان هفت هزار هکتار سامانه های آبیاری نوین اجرا می شد اما در یک سال در سطح 9 هزار هکتار مطالعه انجام شد و در سطح دو هزار و 800 هکتار نیز طرح اجرا که بیش از تعهد کار انجام شده است.
وی اظهار کرد: طبق پیش بینی انتظار داریم در سال 95 نیز در سطح 9 هزار هکتار از زمین های کشاورزی و باغ های این استان طرح های آبیاری نوین اجرا شود که برای این میزان به یک هزار میلیارد یال اعتبار مورد نیاز است که امیدوار هستیم محقق شود.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: این استان 344 هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که 146هزار هکتار آن آبی است و تاکنون 19 هزار و 250 هکتار از این سطح زیر پوشش شیوه های نوین آبیاری رفته است.
وی گفت: از مجموع زمین های آبی این استان در شرایط کنونی تنها 50 هزار هکتار استعداد لازم برای اجرای سامانه های نوین آبیاری قطره ای و بارانی را دارد و برای بقیه عملا نمی توان از این شیوه ها استفاده کرد.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: کشاورزان در اجرای طرح های آبیاری تحت فشار قطره ای و بارانی تنها 15 درصد هزینه اجرا را می پردازند و مابقی هزینه ها از طریق یارانه دولتی تامین می شود.
عربی افزود: با اجرای طرح های آبیاری نوین عملکرد آبیاری 50 درصد و میزان محصول تولیدی 30 درصد افزایش یافته و هزینه های آبیاری نیز تا 80 درصد کاهش می یابد.
وی بر اهمیت و ضرورت اجرای طرح های آبیاری نوین در زمین های کشاورزی این استان تاکید کرد و گفت: با توجه به پدیده خشکسالی و کمبود آب، باید روند آبیاری اراضی کشاورزی در این استان از سنتی به صنعتی تغییر یابد.
استان خراسان شمالی امسال در زمره سه استان نخست کشور است که با بحران خشکسالی و پیامدهای آن مواجه بوده است.
عربی با بیان اینکه روند اجرای طرح های آبیاری نوین در این استان کند است افزود: هر ساله بخشی از سامانه های اجرا شده نیز فرسوده می شود که باید روند اجرای طرح ها در این استان سرعت داده شود.
وی اظهار کرد: دست کم باید سالانه پنج هزار هکتار از عرصه های کشتزار های این استان مجهز به سامانه آبیاری نوین شود که برای این منظور بیش از 500 میلیارد ریال اعتبار مورد نیاز است.
وی بر اجرای سند ملی آب در این استان نیز اشاره کرد و افزود: این طرح در سه شهرستان این استان اجرا می شود که در این طرح الگوی های کشت، مصرف بهینه، بهره برداری اصولی و اساسی و سایر موارد در خصوص صرفه جویی آب و استفاده مطلوب مطرح خواهد شد.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: تاکنون تنها حدود 11 درصد از مزارع و باغ های آبی این استان به شیوه های نوین آبیاری مجهز شده است.
عربی افزود: خراسان شمالی 344 هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که 146 هزار هکتار آن آبی است و تاکنون 16 هزار و 850 هکتار از این سطح زیر پوشش شیوه های نوین آبیاری رفته است.
وی گفت: از مجموع زمین های آبی این استان در شرایط کنونی تنها 50 هزار هکتار استعداد لازم برای اجرای سامانه های نوین آبیاری قطره ای و بارانی را دارد و برای بقیه عملا نمی توان از این شیوه ها استفاده کرد.
وی اظهار کرد: نبود آب کافی و منابع مطمئن آبی، شوری آب های موجود و عدم یکپارچه سازی زمین های زراعی از اصلی ترین موانع اجرای طرح های آبیاری نوین در کشتزارهای این استان است.
وی افزود: بر این اساس تاکنون 32 درصد از اراضی کشاورزی این استان که مستعد اجرای سامانه های آبیاری نوین بوده است به این سامانه مجهز شده است.
از محل اعتبارات سفر رهبری به استان 150 میلیارد ریال برای تجهیز اراضی کشاورزی به طرح های آبیاری نوین در سال های 92 تا 94 مصوب شده که در سال 92 برای این منظور 65 میلیارد ریال اختصاص یافت.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی اداره کل جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: کشاورزان در اجرای طرح های آبیاری تحت فشار قطره ای و بارانی تنها 15 درصد هزینه اجرا را می پردازند و مابقی هزینه ها از طریق یارانه دولتی تامین می شود.
وی افزود: با اجرای طرح های آبیاری نوین عملکرد آبیاری 50 درصد و میزان محصول تولیدی 30 درصد افزایش یافته و هزینه های آبیاری نیز تا 80 درصد کاهش می یابد.
وی بر اهمیت و ضرورت اجرای طرح های آبیاری نوین در زمین های کشاورزی این استان تاکید کرد و گفت: با توجه به پدیده خشکسالی و کمبود آب، باید روند آبیاری اراضی کشاورزی در این استان از سنتی به صنعتی تغییر یابد.
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی گفت: از محل سفر رییس جمهوری به این استان 600 میلیارد ریال اعتبار برای سامانه آبیاری نوین اختصاص یافت.
عبدالله یوسفی اظهار کرد: این میزان اعتبار به مدت دو سال برای اجرای طرح های آبیاری نوین این استان اختصاص داده شد.
وی با بیان اینکه کشاورزان برای اجرای طرح های آبیاری نوین از این فرصت استفاده کنند افزود: این اداره کل برای اجرای طرح های آبیاری نوین در مزارع و باغ ها آمادگی دارد و در این راستا اعتبارات بلاعوض و تسهیلات خوب در اختیار کشاورزان قرار می دهد.
وی گفت: هم اکنون دوران استحصال آب های ارزان قیمت به پایان رسیده و باید قدر کمترین آب ها را هم بدانیم.
یوسفی افزود: باید با بهره وری درست جلوی هدر رفت آب گرفته شود و تولید در واحد سطح نیز افزایش یابد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی تعداد بهره برداران بخش کشاورزی خراسان شمالی را 82 هزار بهره بردار عنوان و بیان کرد: این استان 344 هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که این میزان برابر 11.4 درصد مساحت کل این خطه است.
یوسفی میزان کل تولیدات بخش کشاورزی این استان را بیش از یک میلیون و 200 هزار تن عنوان کرد.
وی نیز خواستار تجمیع حوزه کشاورزی شد و گفت: بیشتر زمین های کشاورزی این استان کوچک و آن هم پراکنده است که تنها راه افزایش تولید در واحد سطح، پایین آوردن هزینه های تولید، استفاده در طرح های نوین از جمله آبیاری نوین ایجاد تشکل و تجمیع شدن است.

***کشاورزان خراسان شمالی از آبیاری نوین بهره برداری مطلوبی نمی کنند
رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی گفت: کشاورزان این استان از سامانه های آبیاری نوین به نحو مطلوب بهره برداری نمی کنند.
حسن نامجو در گفت و گو با ایرنا به کمبود منابع آبی اشاره و اظهار کرد: اکنون عملکرد استفاده از سامانه های آبیاری نوین در این استان پایین است.
وی افزود: برخی از بهره برداران بخش کشاورزی با وجود اینکه هزینه های زیادی برای تجهیز زمین های خود به طرح های آبیاری نوین کرده اند اما به علت دانش کم در این حوزه با مشکلات زیادی روبه رو هستند.
وی گفت: هم اکنون حمایت های خوبی نیز از سوی دولت برای اجرای طرح های آبیاری نوین می شود که دولت 85 درصد هزینه ها به بهره برداران در قالب تسهیلات قرض الحسنه پرداخت می شود.
وی افزود: برای بهره برداری اصولی باید کارشناسان در کنار کشاورزان باشند تا نحوه استفاده صحیح از این سامانه ها به آنان آموزش داده شود.
وی یکی از مشکلات بخش کشاورزی این استان را نیز کوچک بودن قطعات زمین دانست و گفت: این امر نیز موجب اجرای طرح ها از جمله سامانه آبیاری نوین خواهد شد.
وی افزود: هم اکنون 90 کارشناس آبیاری در سطح این استان وجود دارد که امید وار هستیم با هدایت و نظارت این کارشناسان بهره وری از منابع آبی افزایش یابد.
رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی بر آموزش بهره برداران بخش کشاورزی و اعضای سازمان نظام مهندسی تاکید کرد و گفت: برای این منظور درخواست چهار میلیارد ریال اعتبار از استانداری داده ایم.
سرپرست گروه سیستم های آبیاری کشور گفت: در سال جاری هزار و 500 میلیارد تومان برای سامانه های آبیاری نوین در کل کشور اختصاص داده شده است.
مهندی محسن عبدی اخیرا در حاشیه بازدید از طرح های آبیاری نوین در خراسان شمالی به خبرنگار ایرنا اظهارکرد: این اعتبارات از محل صندوق توسعه ملی پیش بینی شده است که به صورت ارزی 500 میلیون دلار می باشد.
وی افزود: این اعتبارات 85 درصد اعتبارات مورد نیاز سامانه های آبیاری است که 15 در صد آن را خود کشاورزان تامین می کنند.
وی تصریح کرد: در خراسان شمالی نیز مبلغ 60 میلیارد تومان از اعتبارات ریاست جمهوری اختصاص داده شده که تاکنون مبلغ 13میلیارد تومان آن به استان ارسال شده است.
وی افزود: در کل کشور یک میلیون 500 هکتار از اراضی را به سامانه های آبیاری تجهیز کرده ایم که چیزی معادل 25 درصد کل سطح اراضی کشور است.
وی بیان کرد: 75 درصد مابقی اراضی باقی مانده است که باید به این سیستم تجهیز شود که با حمایت دولت امیدوار هستمی به اهداف پیش بینی شده دست پیدا کنیم .
وی با اشاره به اینکه سیستم های آبیاری نوین برای صرفه جویی در مصرف آب موثر می باشند افزود: در کل کشور سامانه های آبیاری در دوگروه قطره ای و بارانی در حال اجرا می باشد.
وی تصریح کرد: اولویت و سیاست دولت و وزارت جهاد کشاورزی اجرای سامانه های بارانی نیست چرا که این روش تبخیر زیادی را دارد.
وی اظهارکرد: سامانه های آبیاری قطره ای اگر که به نحو مطلوبی مطالعه، طراحی و اجرا شود تا 90 درصد راندمان آبیاری را افزایش می دهد.
وی بیان کرد: سامانه های آبیاری بارانی نیز اگر در زمان مناسب آبیاری شود حداکثر 70 درصد راندمان آبیاری را تامین می کند.
با توجه به بحران شدید آب در خراسان جنوبی اجرای روش های نوین آبیاری کشاورزی از ضروریات است اما خرده مالکی به عنوان مانعی در اجرای این طرح موجب شده تنها 11درصد اراضی استان به این سیستم مجهز شود.
کارشناسان معتقدند که مدیریت نادرست منابع آب خراسان شمالی در سالیان گذشته و از طرفی خشکسالی باعث شده است که سطح آب های زیر زمینی این استان کاهش یابد.
هم اکنون کاهش نزولات جوی، مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی و پایین رفتن سطح منابع آب زیرزمینی این هشدار را به کشاورزان خراسان شمالی می دهد که باید هر چه سریع تر کشاورزان را برای تغییر شیوه آبیاری ترغیب و با دریافت تسهیلات مورد نیاز روش های آبیاری نوین را در استان اجرا کنند.
دولت متعهد شده که 85 درصد از هزینه تجهیز مزارع به سیستم های آبیاری نوین را به شکل بلاعوض پرداخت کند.
استان 925 هزار نفری خراسان شمالی از شمال و شمال شرقی به طول 300 کیلومتر دارای مرز مشترک با جمهوری ترکمنستان و از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی و از جنوب غرب با استان سمنان و از غرب با استان گلستان همجوار است.
این استان با اقلیمی متفاوت از نواحی همجوار خود از این نظر شرایط خاصی در منطقه دارد؛ از شمال و جنوب با بیابانهای بزرگ کویری همجوار است ولی به دلیل شرایط منطقه ای و جهت غربی– شرقی رشته کوه های کپه داغ در شمال و آلاداغ در جنوب دارای آب و هوای متفاوتی است و از میزان بارندگی متفاوتی در مناطق مختلف برخوردار می باشد.
براساس داده های اداره کل هواشناسی خراسان شمالی میانگین بارش ۳۵ ساله بجنورد 263.4، شیروان 244.2، اسفراین 211.8، آشخانه350 و جاجرم 130 میلی متر باران است.