مناسب‌سازی مبلمان و فضای شهری برای کودکان موضوعی نسبتا جدید است که بعد از مصوبه شهر دوستدار کودک، توجه‌ها را به سمت خود جلب کرد و قرار است طبق دستورالعملی تدوین‌شده برای کودکان و متناسب با نیازها و توانایی آنها طراحی شود.
کودکان اگر پرتعدادترین قشر جامعه شهری را تشکیل ندهند، کم‌تعدادترین هم نیستند. پس درنظرگرفتن آنها و خصوصیاتشان در فضای شهری، آنها را با محیط اجتماعی پیوند می‌دهد. تا به حال چندبار کودکمان را بغل کرده‌ایم تا بتواند از آبخوری داخل پارک آب بنوشد؟ چندبار کمکش کرده‌ایم بتواند روی نیمکتی که در پارک و کنار وسایل بازی که برای او گذاشته شده به راحتی و بدون نگرانی ما بنشیند و دوباره بلند شود؟
* غفلت از خصوصیات فرهنگی و روانشناسی
در چند سال اخیر فضای بازی کودکان و تجهیزات زمین بازی به استانداردها نزدیک شده و از نظر خصوصیات فنی و سخت‌افزاری جنبه سلامت جسمی کودکان را بیش از قبل مدنظر قرار می‌دهد اما طراحی فضا و این تجهیزات نیازمند مطالعات دقیق روانشناسی و جامعه‌شناسی است که تاحدودی مغفول مانده است.
الهام سوری، طراح شهری و مدرس دانشگاه معتقد است در طراحی مبلمان شهری کودکان که بیشتر تجهیزات بازی را دربرمی‌گیرد به نیاز کودکان به کشف و جست‌وجو و حتی جنسیت آنها باید توجه کرد.
وی در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرد که در برخی تجهیزات توجهی به نیازها و تفاوت‌های دختران و پسران و حتی رده سنی آنها که از کودک نوپا تا نوجوان را دربرمی‌گیرد، نمی‌شود. به همین دلیل مثلا برخی تجهیزات و مبلمان با استقبال کمتری از سوی دختران مواجه می‌شوند.
«تفاوت‌های فرهنگی در شهرهای مختلف نیز باید مورد توجه قرار گیرد. در برخی شهرها استفاده دختر بچه‌ها از بعضی مبلمان و تجهیزات بازی مطلوب نیست و نوعی تابو محسوب می‌شود که در شهری مثل تهران اینگونه نیست و نمی‌توان بدون توجه به اینها از یک نوع مبلمان استفاده کرد.»
به گفته این طراح شهری، در بسیاری از کشورها حتی برای نصب المان‌ها، مجسمه‌ها و نقاشی‌های دیواری ویژه کودکان بررسی‌های دقیقی انجام می‌شود و در نهایت براساس میزان تردد کودکان از آن محدوده، بیشترین رده سنی و جنسی و ویژگی‌های فرهنگی و بومی‌آنها المان شهری نصب یا نقاشی دیواری کشیده می‌شود.
حتی اگر تمامی این موارد مورد توجه طراحان قرار بگیرد، همگی متعلق به کودکان سالم است و کودکان دارای معلولیت امکان استفاده از این تجهیزات را ندارند.
*تعامل درباره شهر دوستدار کودک
در مبلمان شهری که توسط سازمان زیباسازی شهرداری تهران طراحی می‌شود، تمام استانداردهای تعیین‌شده از سوی سازمان ملی استاندارد که همواره به روز نیز می‌شود رعایت شده، اما به تازگی و در راستای اجرایی‌کردن مصوبه شهر دوستدار کودک تعاملات بیشتری با سازمان استاندارد انجام شده است.
حمیدرضا نیلی، معاون فنی و طراحی شهری سازمان زیباسازی در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرد که قرار است سازمان استاندارد، استانداردهای لازم درخصوص مبلمان شهری ویژه کودک را بعد از انجام مطالعات پژوهشی در این زمینه اعلام کند تا شهرداری نیز طبق موارد اعلام شده، نیاز شهر را برطرف کند. البته به گفته وی تاکنون و طبق استانداردهای تدوین شده چند نمونه نیمکت‌های ویژه کودکان طراحی و به مناطق معرفی شده است.
همچنین به گفته علی محمد مختاری مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران سرویس‌های بهداشتی و آبخوری‌های بوستان دوستدار کودک منطقه 18متناسب با جثه کودکان طراحی شده که قرار است در بوستان دوستدار کودک منطقه 20که در حال احداث است نیز رعایت شود.
*مبلمان شهری به‌مثابه ابزار تفریحی و آموزشی
طراحی فضا و مبلمان شهری می‌تواند به‌عنوان ابزاری آموزشی برای کودکان قلمداد شود. پژوهشی دانشگاهی 2محله در شهر نیویورک را مورد بررسی قرار داده و با مطالعه موردی بر طراحی شهری انجام شده در این دو محله نشان داده که طراحی فضاها و مبلمان شهری در این دو شهر به تقویت رشد کالبدی و کسب تجربه در این فضا به کودکان کمک کرده است.
فضاها و مبلمان شهری مستقر در این دو محله بر مبنای آموزش پدیده‌های صوت و تجربه ترکیب اصوات به‌منظور خلق یک موسیقی در محیط و البته همراه با تأمین امنیت لازم برای کودکان شکل یافته است.
مبلمان شهری در این محله انعطاف‌پذیر طراحی شده یعنی به جز متناسب‌بودن برای کودکان و درعین حال برای بزرگسالان، قابلیت استفاده به‌عنوان ابزار تولید صدا و موسیقی، محل نشستن و نیز استراحت را فراهم کرده و یک نشانه و المان شهری نیز قلمداد می‌شود.
منبع: ايرنا
