کرمانشاه، ایلام، کردستان، آذربایجان غربی و خوزستان ازجمله استان هایی است که به طور مستقیم درگیر جنگ تحمیلی بوده و هم اکنون نیز بقایا و آثار تخریبی جنگ و یادمان های دفاع مقدس در این استان ها بیش از دیگر استان هاست که می توان با حفظ هدفدار آنها و همچنین ایجاد زیرساخت های مناسب توسعه گردشگری در این مناطق، گردشگران داخلی و به ویژه خارجی را به سوی این مناطق سوق داد و هدایت کرد تا علاوه بر آشناسازی گردشگران به عنوان نمایندگان جامعه جهانی با میراث معنوی و مادی به جای مانده از دوران دفاع مقدس، بستر اشتغالزایی و رونق اقتصادی این استان ها را نیز فراهم کرد. البته هم اکنون سفر کاروان های راهیان نور را که شامل گروه های مشتاق دانش آموزی و دانشجویی می شود، به این مناطق داریم، اما نظرات متفاوتی درخصوص سهم این سفرها در توسعه گردشگری و درآمدزایی این مناطق وجود دارد.
توسعه گردشگری جنگ با حوزه کاروان راهیان نور
به طور مثال معاون گردشگری میراث فرهنگی استان کرمانشاه با اشاره به این که سالانه تعداد زیادی از هموطنان چه در قالب کاروان راهیان نور و چه به صورت انفرادی برای بازدید از مناطق جنگی وارد این استان می شوند، به جام جم می گوید: این افراد معمولا در کنار بازدید از مناطق جنگی، به بازدید اماکن تاریخی کرمانشاه همچون طاق بستان و بیستون هم می روند و با خرید غذا از رستوران ها و خرید سوغاتی و صنایع دستی استان، به نوعی به درآمدزایی و توسعه گردشگری استان کمک می کنند.
علیرضا مرادی بیستونی با اشاره به موزه مرصاد در منطقه جنگی مرصاد در اسلام آباد، موزه شهدا در قصر شیرین و پادگان اباذر در سرپل ذهاب به عنوان بخشی از مناطق جنگی فعال در زمینه پذیرش بازدیدکنندگان می افزاید: این مناطق که سالانه پذیرای انبوهی از جمعیت بازدیدکننده گروهی و انفرادی است، زیرساخت های مناسبی هم دارد. به طور مثال در شهرستان قصرشیرین، ده هتل و چند مهمانپذیر و در اسلام آباد هم 2 هتل وجود دارد و چند مهمانپذیر و سرویس های بهداشتی بین راهی نیز در این مناطق دایر شده است.
وی با اشاره به این که کرمانشاه ظرفیت پذیرش گردشگران خارجی را هم در بخش گردشگری جنگ دارد، تصریح می کند: هم اکنون گردشگران خارجی که برای بازدید از آثار تاریخی کرمانشاه وارد استان می شوند، از طریق کتابچه ها و بروشورهای راهنمایی که در بدو ورود به آنها داده می شود، با مناطق جنگی استان آشنا شده و برخی از آنها از این مناطق بازدید هم می کنند، هرچند هنوز جای کار زیادی در این زمینه باقی است.
در مقابل، نظر کارشناسانی که معتقدند حضور کاروان راهیان نور می تواند بخشی از برنامه توسعه گردشگری جنگ باشد، برخی نیز اعتقاد دارند این سفرها به دلیل دولتی بودنشان نمی تواند سهم چندانی در توسعه گردشگری داشته باشد.
ضرورت ورود بخش خصوصی
کارشناس مسئول فرهنگی میراث کردستان یکی از این افراد است که در این باره به جام جم می گوید: سفر کاروان راهیان نور برای آشنایی نسل جدید با جنگ و روحیه بالای رزمندگان، گرچه برنامه و سفری مقدس و تاثیرگذار محسوب می شود، اما از آنجا که به طور کامل دست بخش دولتی است، نمی تواند سهم چندانی در ایجاد درآمدزایی برای استان های جنگی و توسعه گردشگری آنها داشته باشد.
به گفته محسن علوی سالانه صدها هزار نفر به بازدید مناطق جنگی کردستان می آیند که بیشتر در مناطق بانه و مریوان واقع شده است. وی می افزاید: تقریبا تمام این افراد در قالب کاروان های راهیان نور وارد استان می شوند، درحالی که هزینه ایاب و ذهاب، خوراک و اقامت آنها توسط دولت تامین می شود و توسعه گردشگری زمانی رخ می دهد که بخش خصوصی وارد شود، در این زمینه سرمایه گذاری کند و به دنبال آن درآمدزایی نیز برای این بخش و عموم مردم ایجاد شود.
وی درخصوص نحوه فعالیت بخش خصوصی در این زمینه می گوید: یکی از کارهایی که می توان از طریق بخش خصوصی انجام داد، فراهم کردن شرایط زندگی به مدت چند روز در مناطق جنگی و با هزینه ای اندک است، (همان طور که یک رزمنده دفاع مقدس این کار را می کرد). ایجاد این شرایط می تواند برای بسیاری از افراد جالب باشد و با تبلیغاتی که برای آن می شود، افراد زیادی را به این مناطق بکشاند، درحالی که اکنون تمام افرادی که تمایل به سفر به مناطق جنگی را دارند، می توانند با هزینه دولت و در قالب کاروان راهیان نور به این استان ها سفر و بدون هزینه در اماکنی همچون حسینیه ها، مساجد و مهمانسراهای بسیج و سپاه اقامت کنند. حتی بازدید از مناطقی همچون موزه ها هم برای این افراد رایگان است، که این شرایط نه تنها مانع رشد زیرساخت های اقامتی مثل هتل و مهمانپذیر، زیرساخت های راه و جاده می شود، بلکه فرصت درآمدزایی و اشتغالزایی از این طریق را هم از این مناطق می گیرد. اگر خریدی هم توسط این گروه ها به عنوان سوغاتی صورت گیرد، اتفاقی و اندک خواهد بود و تاثیر چندانی در درآمدزایی مشاغل صنایع دستی نخواهد داشت.
این کارشناس گردشگری با تاکید بر این که توسعه واقعی مبحث گردشگری جنگ فقط می تواند در قالب برنامه کلان دولتی و از سوی معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی صورت گیرد و به استان ها ابلاغ شود، می افزاید: هم اکنون عمده مناطق جنگی کردستان در بانه و مریوان واقع شده و از آنجا که پیشنهاد این مناطق به عنوان مناطق آزاد نیز اکنون در دولت مطرح و مصوب شده، می توان نگاهی ویژه به این مناطق داشت، زیرا در صورت منطقه آزاد شدن، شاهد سرمایه گذاری در این مناطق و توسعه زیرساخت های استان همچون راه و جاده که هم اکنون مناسب و مطلوب نیست، و همچنین جذب گردشگران فراوانی از داخل و خارج کشور به این مناطق خواهیم بود که می توان این گردشگران را به سوی مناطق جنگی و ظرفیت های آن نیز سوق داد و موجب توسعه گردشگری جنگ و درآمدزایی از این طریق هم شد.
ایجاد درآمدزایی با توسعه گردشگری جنگ
بحث گردشگری جنگ در کشور ما بحث جدیدی است که هنوز از منظر درآمدزایی و اشتغالزایی به آن نگریسته نشده، اما ظرفیت های بسیاری در این زمینه در برخی استان های ما وجود دارد که اتفاقا جزو استان های محروم هستند و جنگ خود عامل عقب ماندگی اقتصادی آنان شده است و چه خوب که مسئولان از همین ظرفیت (با یک برنامه ریزی صحیح و با کمک بخش خصوصی بویژه تورهای گردشگری) در راستای شکوفایی اقتصادی این استان ها استفاده کنند./پ
فاطمه مرادزاده
منبع: جام جم آنلاین
