کاهش نزولات جوی و افت آب های زیرزمینی باعث شده استان ایلام در سال آبی جاری در آستانه کم آبی و پدیده خشکسالی قرار گیرد و زنگ کم آبی در این استان به صدا در آید.
به گزارش تابناک ایلام؛وقوع خشکسالی به عنوان پدیده ای طبیعی و تکرار شونده در اقلیم در تمام نقاط
جهان محتمل است، هر چند که ویژگی های آن از نقطه ای به نقطه دیگر متمایز
است، اما به طور کلی خشکسالی به نباریدن باران کافی در یک دوره زمانی اطلاق
می شود و باعث ایجاد تنش های آبی و کسری منابع آب مفید برای برخی فعالیت
ها می شود.
در سال آبی پارسال (95 - 94) استان ایلام از نظر دریافت
نزولات جوی با 382 میلی متر بارش و 182 درصد متوسط بارندگی رتبه نخست کشور
را به خود اختصاص داد که 82 درصد این بارش ها مازاد بر 100 درصد و نرمال
بارندگی ها بود.
میزان بارندگی های سال گذشته در سطح استان به حدی بود
که علاوه بر وقوع چند سیل و بروز خسارت های زیاد در استان، آب تمام سدهای
استان برای اولین بار سرریز شدند.
امید می رفت تا امسال نیز همانند سال
گذشته البته به دور از خسارت شاهد بارش و رحمت الهی در این استان باشیم
ولی میزان بارش ها از ابتدای سال زراعی جاری (مهر ماه 95) تاکنون بسیار کم
بوده است.
کمبود بارش علاوه بر کاهش منابع آبی و زیرزمینی نارضایتی
کشاورزان را به دنبال داشته و باعث بروز مشکلات و خسارت های عدیده ای در
حوزه کشاورزی و بخش زراعت استان شده است.
کاهش 28 درصدی نزولات جوی
مدیر کل هواشناسی استان ایلام از کاهش 28 درصدی بارندگی ها در استان طی سال آبی جاری نسبت به میانگین بلند مدت خبر داد، تا به نوعی زنگ کم آبی را در استان به صدا در آورده باشد.
یوسف شیخ الملوکی افزود: نبود بارندگی
مناسب در 2 ماه اول پاییز بخصوص آبان ماه که به ماه بارش ها معروف است،
نگرانی هایی را در خصوص خشکسالی ایجاد کرده است.
وی تاکید کرد: استان
ایلام از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون از لحاظ نزولات جوی و بارش باران و
برف با 127 میلی متر بارش نسبت به میانگین بلند مدت، کاهش 28 درصدی نزولات
جوی را شاهد بوده است.
مدیر کل هواشناسی استان ایلام گفت: در این میان
شهرستان بدره با 204 میلی متر بارندگی بیشترین بارش را در استان به خود
اختصاص داده و نسبت به میانگین بلند مدت 21 درصد افزایش داشته است.
به
گفته وی، شهرستان مهران با 37 میلی متر بارندگی کمترین بارش نزولات جوی را
ثبت کرده که نسبت به میانگین بارش های بلندمدت 61 درصد کاهش بارش را دارد.
شیخ
الملوکی یادآور شد: در شهرستان ایلام نیز با 78 میلی متر بارش نسبت به
میانگین بلندمدت بارش های جوی 57 درصد کاهش بارندگی را تجربه کرده است.
وی
اظهار کرد: با توجه به کاهش بارندگی ها در ماه های سپری شده از سال زارعی
جاری به ویژه در فصل پاییز، از منظر هواشناسی استان ایلام امسال با پدیده
خشکسالی مواجه است.
وی افزود: البته با توجه به بررسی نقشه ها و مدل
های جوی کارشناسان سازمان هواشناسی برای زمستان استان ایلام بارش هایی در
حد نرمال پیش بینی کرده اند.
مدیرکل هواشناسی استان ایلام اضافه کرد:
بر اساس مطالعه این مدل ها استان ایلام در زمستان سال جاری شاهد بارش 100
درصدی نزولات جوی خواهد بود که برای خروج از خشکسالی باید مقدار بارش ها از
100 درصد نرمال بیشتر باشد.
به گفته وی، البته احتمال تغییر در نقشه
ها و مدل های هواشناسی در طول فصل زمستان و به تبع تغییر در مقدار بارش ها
در استان ایلام نیز وجود دارد.
حجم آب سدهای سه گانه ایلام کمتر از 270 میلیون مترمکعب است
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای ایلام در خصوص وضعیت منابع آبی سطحی استان گفت: حجم آب موجود در مخازن و دریاچه پشت سدهای سه گانه این استان (چم گردلان، دویرج و کنگیر) کمتر از 270 میلیون متر مکعب است.
سجاد
رستمی افزود: با توجه به میزان بارندگی های
سال آبی گذشته و حجم آب قبلی ذخیره شده در پشت سدهای استان آب ذخیره شده در
پشت سدهای سه گانه استان هم اکنون در حد متوسط است و در صورت افزایش
بارندگی ها احتمال دارد به حد مطلوب برسد.
وی سهم بارندگی ها در حوزه
جنوبی استان (سد دویرج دهلران) را نسبت به حوزه شمالی (سدهای ایلام و
کنگیر) در فصل آبی جدید، مناسب تر اعلام کرد و یادآور شد: حجم کلی مخزن آب
سد دویرج در شهرستان دهلران 205 میلیون متر مکعب است که تاکنون حدود 90
درصد حجم آب آن پر شده است.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه
ای استان ایلام حجم مخزنی سد ایلام را بیش از 64 میلیون متر مکعب اعلام کرد
و افزود: هم اکنون آب ذخیره شده در پشت این سد بیش از 50 میلیون متر مکعب
معادل 85 درصد حجم آن است.
رستمی با اشاره به حجم آب سد کنگیر ایوان
نیز گفت: حجم آب ذخیره شده این سد نیز 11 میلیون و 500 هزار متر مکعب است
که این میزان معادل 62 درصد حجم کلی آب تکمیلی (سرریز) این سد است.
افت سفره های زیر زمینی آب در استان ایلام
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای استان ایلام از افت سطح منابع آب زیرزمینی در دشت های مهم استان نیز خبر داد و گفت: سفره های زیرزمینی آب بخاطر برداشت های بی رویه سالانه با 15 میلیون مترمکعب کسری مواجه است.
رستمی
تاکید کرد: 19 دشت آبی در این استان وجود دارد که از این تعداد وضعیت چهار
دشت مهران، برتش، موسیان و قسمتی از دشت عباس شرقی ممنوعه و بحرانی است
ضمن اینکه مابقی دشت ها نیز از افت منابع آب زیرزمینی زیادی برخوردار
هستند.
وی با اشاره به اینکه تغییر اقلیم سبب شده تا سراسر کشور با
مشکل و بحران آب مواجه شود، یادآور شد: این مساله تنها مختص استان ایلام
نیست ولی این شرکت تلاش می کند تا دشت عباس در دهلران را از حالت ممنوعه
خارج کند.
برداشت بی رویه منابع آب زیرزمینی در ایلام
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری ایلام از برداشت اضافی و بی رویه از آب های زیرزمینی از سوی کشاورزان استان را یک چالش و مشکل اساسی برای بهبود وضعیت آب سفره های زیرزمینی ایلام عنوان کرد.
محمد پاکدل
افزود: کشاورزان استان میزان برداشت تعیین شده آب ازچاه های زیرزمینی را
رعایت نمی کنند و برای آبیاری اراضی کشاورزی خود به طور معمول اقدام به
برداشت آب به مقادیر بیشتر از میزان تعیین شده می کنند.
وی اضافه کرد:
کشاورزان به زعم خود برای آبیاری بهتر اراضی زراعی و باغی و با هدف کسب
بهره وری و افزایش محصول بیشتر اقدام به برداشت آب بیش از حد تعیین شده می
کنند در حالیکه همان زمین زراعی با مقدار آب کمتری نیز به صورت مطلوب و
بهینه آبیاری می شود.
تاثیر کاهش بارندگی بر میزان تولیدات کشاورزی استان/ کاهش 30 درصدی محصولات کشاورزی ایلام
مطالعات انجام گرفته در سطح استان بیانگر کاهش 30 درصدی محصولات کشاورزی استان ایلام به ویژه در بخش زراعت در سال زراعی جاری به علت کمبود بارش باران و نزولات جوی است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی ایلام افزود: کاهش بارندگی ها
در سال زراعی جاری بروز مشکلات و خسارت های عدیده ای در حوزه کشاورزی
استان به ویژه در بخش زراعت و کاهش علوفه برای دامداران را در پی داشته
است.
سید محمد تراب میری افزود: هم اکنون نزدیک به 80 هزار هکتار از
اراضی استان به سامانه های نوین آبیاری مجهز است که افزایش این سطح به 200
هزار هکتار در دستور کار سازمان جهاد کشاورزی استان قرار دارد.
وی با
بیان اینکه کشت در اراضی با سیستم های آبیاری نوین باید جای خود را به کشت
های سنتی و دیم بدهد، تاکید کرد: باید با ترغیب کشاورزان و آموزش آنها به
کشت محصولات کشاورزی با آبیاری نوین و جایگزینی این نوع کشاورزی با کشت دیم
افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی، صرفه جویی در مصرف آب و مدیریت درست
منابع آبی در استان را در پی دارد.
ضرورت ارائه راهکار برای مقابله با خشکسالی استان / مدیریت مصرف، راهبرد مقابله با کم آبی در ایلام
خشکسالی
های اخیر و بحران کم آبی در کشور موجب ارائه طرح و راهکارهای مختلفی ازسوی
مسئولان به منظور مدیریت مصرف آب و به نوعی مقابله نسبی با خشکسالی شده
است.
با توجه به کاهش چشمگیر بارندگی ها در آسمان استان ایلام و بنا به
گفته مسوولان و کارشناسان از نظر افت منابع آبی در وضعیت بحرانی به سر می
برد و راهبرد مقابله موثر با آن مدیریت مصرف منابع موجود است.
معاون
حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای ایلام افزود: با توجه به محدودیت
ذخیره آبی سفره های آب زیرزمینی استان، آسیب پذیری جدی سفره های آب
زیرزمینی نسبت به برداشت مازاد بر ظرفیت آبخوان ها، جوابگو نبودن ذخیره
آب‌های زیرزمینی برای تامین آب کشت شالی و در راستای جلوگیری ازصدمات جبران
ناپذیر به سفره های آب زیرزمینی و رخ ندادن خسارت به مزارع و کشت های آبی،
ضرورت دارد کشاورزان در صرفه جویی منابع آب بیشتر تلاش کنند چرا که در غیر
این صورت سایر دشت های استان هم به مناطق ممنوعه تبدیل می شوند.
رستمی
تاکید کرد: استفاده از آب‌های مجازی به ویژه در بخش کشاورزی باید مورد توجه
قرار گیرد و یکی از راه‌های پیشنهادی برای بهبود آینده آبی استفاده از
آب‌های مجازی و تحقق ارزش اقتصادی آن است.
وی شناسایی و مسدود کردن چاه
های غیر مجاز آب در استان ایلام را از دیگر راهکارهای جلوگیری از کاهش
منابع آب زیرزمینی اعلام کرد و گفت: با نصب کنتورهای هوشمند آب و برق،
کنترل بر روی چاه ها دقیق تر می شود و میزان برداشت آب از منابع زیر زمینی
نیز به صورت دائم رصد می شود.
وی گفت: اجرای طرح تعادل بخشی آب، کنترل
بهره برداری از چاه های مجاز، خاموشی موتور پمپ ها به فواصل روزها از دیگر
اقدامات مهم در راستای مقابله به بحران کم آبی است.
لزوم تغییر در سیستم کشاورزی ایلام
رئیس
سازمان جهاد کشاورزی ایلام نیز به نامنظم بودن ریزش های جوی در سطح استان
اشاره کرد و گفت: سال گذشته و اوایل امسال بارش های سیل آسای باران موجب
بروز خسارت های عدیده ای برای کشاورزان شد.
میری افزود: اکنون نیز عدم
بارش نزولات جوی پاییزی به مقدار مطلوب و مورد نیاز کشاورزان کاهش محصولات و
خسارت به حوزه کشاورزی را در پی دارد که این امر لزوم تغییر در سیستم
کشاورزی استان را اجتناب ناپذیر کرده است.
وی درباره توسعه گلخانه ها و
تولید محصولات کم آب بر در استان ایلام گفت: با توجه به کمبود منابع آبی و
صرفه جویی و مدیریت بهینه آب کشت سبزی و صیفی در محیط های گلخانه ای به
صرفه تر از فضای باز است و با ایجاد محیط های گلخانه ای مصارف آب کشاورزی
استان تا 80 درصد کاهش می یابد.
در مجموع می توان گفت که با توجه به
افزایش مصرف آب و کاهش ذخایر منابع آبی در سال آبی جاری، اهمیت آب و منابع
آبی در استان ایلام هر روز بیشتر می شود، لذا ضروری است مسئولان امر برای
مقابله با بحران آب در منطقه برنامه ریزی های لازم را به طور جد مد نظر
داشته باشند.
امید است که با وود سامانه های جدید بارشی به آسمان استان ایلام میزان بارندگی ها و سطح منابع آبی استان افزایش یابد./ف
منبع: ايرنا
